Doğal şeker nasıl elde edilir?
Doğal Şeker Kaynakları ve Elde Edilişleri
Şeker denince akla ilk gelen beyaz kristal olsa da, doğanın bize sunduğu pek çok doğal tatlandırıcı var. Bunları nasıl elde ediyoruz, biraz onlardan konuşalım.
Meyvelerden Doğal Şeker: Fruktoz
Deneyimlerime göre, meyveler en tatlı ve en doğal şeker depoları. Elma, armut, üzüm gibi meyveler fruktoz bakımından oldukça zengindir. Bu şeker türü, sofralarımızdaki rafine şekerden (sakkaroz) daha tatlı olmasına rağmen, kan şekerini daha yavaş yükseltir. Üzümden pekmez veya kuru üzüm elde etmek, doğal fruktozu konsantre etmenin en bilindik yollarıdır. Bir düşün, bir salkım üzümün içindeki şeker, güneşin enerjisiyle birleşmiş bir mucize. Kendi yaptığın kuru üzümler veya ev yapımı meyve suları, işlenmiş ürünlere göre çok daha sağlıklı bir tatlılık sunar.
Bal: Arıların Muhteşem Şeker İmzası
Arıların çiçek nektarlarından ürettiği bal, karmaşık bir şeker yapısına sahiptir. Ana bileşenleri fruktoz ve glikozdur. Balın elde edilmesi, oldukça meşakkatli bir süreçtir. Arılar nektarı toplar, enzimlerle işler ve peteklere depolarlar. Kovanlardan balı çıkarma işlemi ise dikkat ve tecrübe gerektirir. Balın türüne göre (çiçek balı, çam balı, kestane balı vb.) tadı, rengi ve hatta şeker içeriği bile değişebilir. Örneğin, kestane balı genellikle daha koyu renkte ve daha güçlü bir tada sahipken, çiçek balları daha açık renkli ve daha hafiftir. Balın kalitesi, sadece tatlılık derecesiyle değil, içerdiği vitaminler, mineraller ve antioksidanlarla da ölçülür. Kendi balınızı seçerken, işlenmemiş, süzülmemiş ve pastörize edilmemiş olanlara yönelmeniz, besin değerini koruması açısından önemlidir.
Hurma: Tatlılığın Konsantre Hali
Hurma, özellikle Ramazan aylarının vazgeçilmezi olmasının yanı sıra, doğal şekerler açısından da oldukça cömerttir. Hurmanın tatlılığı, büyük ölçüde sükroz, glikoz ve fruktoz karışımından gelir. Kurutulmuş hurma, taze hurmaya göre şekeri daha yoğun bir şekilde barındırır. Bir avuç hurma yediğinde aldığın enerji, içerdiği doğal şekerler ve lif sayesinde hemen yükselmez, daha dengeli bir salınım gösterir. Hurmaları ezerek hurma özü veya hurma ezmesi yapmak mümkündür. Bu ezmeler, keklerde, kurabiyelerde veya kahvaltı gevreklerinde rafine şekere sağlıklı bir alternatif olarak kullanılabilir. Ben genelde smoothie'lere bir iki hurma eklerim, hem tatlandırır hem de kıvam verir.
Şeker Kamışı ve Pancarı: Rafine Şekerin Kaynakları
Bugün marketlerde bulduğumuz beyaz kristal şeker, çoğunlukla şeker kamışı veya şeker pancarından elde edilir. Bu bitkilerde bulunan sakkaroz, özel işlemlerden geçirilerek saflaştırılır. Şeker kamışı, sıcak ve nemli iklimlerde yetişirken, şeker pancarı daha serin iklimlerde daha iyi verim verir. Bitkilerin hasat edilmesi, suyunu çıkarma, kaynatma, kristalleştirme ve saflaştırma gibi adımları içerir. Bu süreçler sonucunda elde edilen beyaz şeker, saf sakkarozdur ve besin değeri oldukça düşüktür. Eğer bu kaynaklardan geleneksel yöntemlerle şeker elde etmek istersen, bu oldukça zahmetli bir süreçtir ve evde yapılması pek pratik değildir. Ancak bu bitkilerin suyu veya posası, farklı kullanım alanları bulabilir. Örneğin, şeker kamışı suyu (söğüt suyu) tropikal bölgelerde yaygın olarak tüketilir.
Unutma, doğal şekerler de olsa aşırı tüketimden kaçınmak en sağlıklısı. Ama bu tatlandırıcıları bilinçli kullanmak, hem lezzetli hem de daha sağlıklı bir yaşam sürmene yardımcı olacaktır.