Temel hak ve hürriyetler, bir hukuk devletinin olmazsa olmazıdır. Ancak bazı durumlarda, bu hak ve özgürlüklerin kullanılması sınırlandırılabilir veya geçici olarak durdurulabilir. Bu türden bir müdahalenin meşru ve hukuki olabilmesi için belirli ölçütlere uyulması şarttır. Aksi takdirde, devletin keyfi uygulamalarıyla karşı karşıya kalınabilir.
Kanunilik İlkesi
Temel hak ve hürriyetlerin durdurulması veya sınırlandırılması ancak kanunla mümkündür. Bu, devletin bu alandaki yetkisinin keyfi değil, belirli ve öngörülebilir kurallara dayanması gerektiği anlamına gelir. Kanunilik ilkesi, vatandaşların hangi durumlarda haklarının kısıtlanabileceğini bilmelerini ve buna göre hareket etmelerini sağlar.
Ölçülülük İlkesi
Hak ve hürriyetlere müdahale ederken, devletin amacı ile kullanılan araç arasında makul bir denge olmalıdır. Yani, müdahale, ulaşılmak istenen amaç için "gerekli", "uygun" ve "orantılı" olmalıdır. Örneğin, aşırı ve gereksiz bir müdahale, ölçülülük ilkesine aykırı olacaktır.
Demokratik Toplum Düzeninin Gerekleri
Hak ve hürriyetlerin sınırlandırılması, demokratik bir toplum düzeninin korunması veya yeniden tesis edilmesi amacıyla yapılmalıdır. Bu, müdahalenin, çoğulculuk, hoşgörü, adalet ve hukukun üstünlüğü gibi temel demokratik değerlere uygun olması gerektiği anlamına gelir. Demokratik toplum düzeninin gerekleri, müdahalenin sınırlarını çizen önemli bir faktördür.
Savaş, Seferberlik, Sıkıyönetim veya Olağanüstü Haller
Temel hak ve hürriyetlerin durdurulması, genellikle savaş, seferberlik, sıkıyönetim veya olağanüstü haller gibi istisnai durumlarda gündeme gelir. Bu tür durumlarda dahi, durdurma veya sınırlama, durumun gerektirdiği ölçüde ve geçici olmalıdır. Ayrıca, yaşam hakkı, din, vicdan ve düşünce özgürlüğü gibi dokunulamaz haklara asla müdahale edilemez.
Sonuç
Temel hak ve hürriyetlerin kullanılması durdurulurken uyulması gereken ölçütler, hukuk devletinin ve demokratik toplum düzeninin güvencesidir. Bu ölçütlere titizlikle uyulması, devletin yetkisini kötüye kullanmasını engeller ve vatandaşların haklarının korunmasını sağlar. Aksi takdirde, keyfi uygulamalar ve hukuksuzluk kaçınılmaz olabilir.