Eylemsiler, fiillerden türeyerek cümle içinde isim, sıfat veya zarf görevinde kullanılan sözcüklerdir. Fiil kök veya gövdelerine getirilen özel eklerle türetilirler ve fiillerin sahip olduğu bazı özellikleri taşırken, isim, sıfat veya zarf gibi davranırlar. Bu özellikleri sayesinde cümlelere farklı anlamlar katarlar ve anlatımı zenginleştirirler.
İsim Fiil (Ad Eylem) Nedir?
İsim fiiller, fiil kök veya gövdelerine "-ma/-me", "-ış/-iş/-uş/-üş" ve "-mak/-mek" eklerinin getirilmesiyle oluşturulur. Cümle içinde isim gibi kullanılırlar. Örneğin, "Okumak güzeldir" cümlesindeki "okumak" kelimesi isim fiildir ve özne görevini üstlenmiştir. İsim fiiller, bir eylemin adını ifade eder ve genellikle bir kavramı temsil eder.
Sıfat Fiil (Ortaç) Nedir?
Sıfat fiiller, fiil kök veya gövdelerine getirilen "-an/-en", "-ası/-esi", "-maz/-mez", "-ar/-er/-ır/-ir/-ur/-ür", "-dık/-dik/-duk/-dük" ve "-mış/-miş/-muş/-müş" ekleriyle türetilir. Cümle içinde sıfat görevinde bulunurlar ve bir ismi nitelerler. "Koşan çocuklar" örneğinde "koşan" kelimesi sıfat fiildir ve "çocuklar" ismini nitelemektedir. Sıfat fiiller, eylemin nasıl gerçekleştiği veya ne zaman gerçekleştiği hakkında bilgi verir.
Zarf Fiil (Ulaç) Nedir?
Zarf fiiller, fiil kök veya gövdelerine getirilen çeşitli eklerle (örneğin "-ken", "-alı/-eli", "-madan/-meden", "-ınca/-ince", "-ıp/-ip/-up/-üp", "-arak/-erek", "-dıkça/-dikçe/-dukça/-dükçe", "-casına/-cesine") oluşturulur ve cümle içinde zarf görevinde kullanılırlar. Fiilin nasıl, ne zaman veya hangi koşulda yapıldığını belirtirler. "Gülerek konuştu" cümlesinde "gülerek" kelimesi zarf-fiildir ve konuşma eyleminin nasıl yapıldığını açıklamaktadır.
Sonuç
Eylemsiler, Türkçenin anlatım gücünü artıran önemli dil öğeleridir. Fiillerden türemelerine rağmen, isim, sıfat veya zarf gibi farklı görevlerde kullanılabilmeleri sayesinde cümlelere zenginlik katarlar. İsim fiil, sıfat fiil ve zarf fiil olmak üzere üç farklı türü bulunur ve her biri cümlenin anlamını farklı açılardan zenginleştirir. Bu nedenle, eylemsileri doğru anlamak ve kullanmak, etkili bir iletişim için önemlidir.