Ask nedir bid nedir?
Ask Nedir, Bid Nedir? (Ayrıntılı Bir Bakış)
Finansal piyasalarda sıkça duyduğumuz "ask" ve "bid" terimleri, bir menkul kıymetin alış ve satış fiyatlarını ifade eder. Basitçe söylemek gerekirse, bid fiyatı bir alıcının o menkul kıymet için ödemeye razı olduğu en yüksek fiyattır. Yani, siz bir hisseyi satmak istediğinizde, piyasadaki en iyi teklif bu bid fiyatıdır. Ask fiyatı ise bir satıcının o menkul kıymet için istediği en düşük fiyattır. Eğer bir hisse almak istiyorsanız, piyasadaki en iyi seçenek bu ask fiyatından almaktır.
Bu iki fiyat arasındaki farka spread denir. Spread, piyasa yapıcıların veya aracılık eden kurumların kar marjıdır. Örneğin, bir hissenin bid fiyatı 10.00 TL iken ask fiyatı 10.05 TL ise, spread 0.05 TL'dir. Likiditesi yüksek olan, yani çok alınıp satılan hisselerde spreadler genellikle daha dar olurken, likiditesi düşük hisselerde spreadler daha geniş olabilir. Deneyimlerime göre, likiditesi düşük hisselerde işlem yaparken bu spread farkının işlemin maliyetini önemli ölçüde artırabileceğini görüyorum. Özellikle küçük yatırımcılar için bu durum işlem maliyetini artırabilir ve karlılığı düşürebilir.
İşlem Yaparken Ask ve Bid Fiyatlarını Neden Dikkat Etmelisiniz?
Bir menkul kıymet alım satımı yaparken, bid ve ask fiyatlarını anlamak sizin lehinize olacaktır. Eğer hızlı bir şekilde alım yapmak istiyorsanız, ask fiyatından daha fazlasını ödemeye razı olmanız gerekebilir. Aynı şekilde, hızlı bir şekilde satış yapmak istiyorsanız, bid fiyatından daha düşük bir fiyata satmanız gerekebilir. Bid ve ask fiyatlarına bakarak piyasanın o anki likiditesi hakkında da fikir edinebilirsin. Geniş bir spread, piyasada yeterli alıcı veya satıcının olmadığına işaret edebilir.
Örneğin, bir şirketin hissesi için 100 adetlik bir alış emri girdiğinizde, bu emir piyasadaki en yakın ask fiyatından gerçekleşir. Diyelim ki hissenin ask fiyatı 10.50 TL ve bu fiyattan sadece 20 adet hisse alınabiliyor. Kalan 80 adet hisse ise bir sonraki, yani 10.55 TL'den gerçekleşir. Bu durum, özellikle büyük hacimli alımlar yaparken istediğiniz fiyattan işlem yapamayabileceğinizi gösterir. Benim deneyimlerime göre, piyasa derinliğini gösteren emir defterine bakmak, bu tür durumlarda daha bilinçli kararlar almanıza yardımcı olur. Emir defterinde, hangi fiyatlardan ne kadar alım veya satım emri olduğunu görebilirsiniz.
Piyasa Emirleri ve Limit Emirleri: Bid ve Ask ile İlişkisi
İşlem yaparken kullandığınız emir türleri, bid ve ask fiyatlarıyla doğrudan ilişkilidir.
- Piyasa Emri: Bu emir türünde, belirlediğiniz fiyattan değil, o anki en iyi piyasa fiyatından (yani bid veya ask fiyatından) işlem gerçekleşir. Eğer piyasa emriyle satış yapıyorsanız, o anki en yüksek bid fiyatından satarsınız. Eğer piyasa emriyle alış yapıyorsanız, o anki en düşük ask fiyatından alırsınız. Bu, hızlı işlem yapmak istediğinizde kullanışlıdır ancak piyasadaki dalgalanmalar nedeniyle beklediğinizden farklı bir fiyattan işlem görme riskini taşır.
- Limit Emri: Bu emir türünde, almak veya satmak istediğiniz fiyatı siz belirlersiniz. Eğer bir hisseyi 10.00 TL'den almak istiyorsanız, limit emrinizi 10.00 TL olarak girersiniz. Bu emir, piyasa fiyatı 10.00 TL'ye veya altına düştüğünde gerçekleşir. Benzer şekilde, bir hisseyi 10.50 TL'den satmak istiyorsanız, limit emrinizi 10.50 TL olarak girebilirsiniz. Bu emir, piyasa fiyatı 10.50 TL'ye veya üstüne çıktığında gerçekleşir. Limit emirleri, istediğiniz fiyattan işlem yapma garantisi sunar ancak işleminizin hemen gerçekleşmeme riskini de barındırır.
Pratik bir ipucu olarak, eğer işleminizin hemen gerçekleşmesi sizin için kritikse piyasa emri, aksi takdirde fiyat kontrolü sizin için daha önemliyse limit emri kullanabilirsiniz. Deneyimlerime göre, özellikle volatilitenin yüksek olduğu günlerde limit emirleri kullanmak, beklenmedik fiyat hareketlerinden korunmanıza yardımcı olabilir.
Bid ve Ask Fiyatlarını Etkileyen Faktörler
Bid ve ask fiyatları sürekli değişir ve birçok faktörden etkilenir. Bunlardan başlıcaları şunlardır:
- Arz ve Talep: Bir menkul kıymete olan talep arttıkça, alıcılar daha yüksek fiyatlar ödemeye razı olur ve ask fiyatları yükselir. Tersine, arz arttığında satıcılar daha düşük fiyatlar kabul eder ve bid fiyatları düşer.
- Piyasa Haberleri ve Duyuruları: Şirketlerle ilgili olumlu haberler (yeni anlaşmalar, iyi çeyrek sonuçları vb.) talebi artırarak ask fiyatlarını yukarı çekerken, olumsuz haberler (performans düşüşü, regülasyon sorunları vb.) satış baskısı yaratarak bid fiyatlarını aşağı çeker.
- Genel Piyasa Eğilimi: Piyasanın genel olarak yükseliş eğiliminde olduğu zamanlarda hem bid hem de ask fiyatları genellikle yukarı hareket eder. Düşüş eğiliminde ise tam tersi bir durum gözlemlenir.
- Likidite: Daha önce de bahsettiğim gibi, likiditesi yüksek varlıklarda spreadler daha dar olurken, likiditesi düşük varlıklarda spreadler daha geniştir. Bu da direkt olarak bid ve ask fiyatlarının birbirine yakınlığını etkiler.
Bu faktörleri takip etmek ve piyasa dinamiklerini anlamak, işlem stratejinizi oluştururken size önemli bir avantaj sağlayacaktır. Örneğin, bir şirketin mali raporlarını inceledikten sonra hissenin mevcut bid ve ask fiyatlarını değerlendirmek, size şirketin geleceği hakkında bir fikir verebilir.