Pasarofça Antlaşması kimler arasında olmuştur?
Pasarofça Antlaşması: Kimler İmzaladı ve Neden Önemli?
Pasarofça Antlaşması, adından da anlaşılacağı gibi, Osmanlı Devleti ile Avusturya Arşidüklüğü ve Venedik Cumhuriyeti arasında imzalanmış tarihi bir anlaşmadır. Tarih sahnesine 1718 yılının 21 Temmuz'unda, Sırbistan'ın Požarevac (Pasarofça) kasabasında çıkmıştır. Bu antlaşma, dönemin güç dengelerini baştan aşağı değiştiren ve Osmanlı için önemli bir dönüm noktası teşkil eden bir gelişmedir.
- Savaşın Sonucu ve Kaybedilen Topraklar
Deneyimlerime göre, Pasarofça Antlaşması'nı anlamak için önce neden imzalandığını bilmek gerekir. Bu antlaşma, Osmanlı İmparatorluğu'nun Avusturya ve Venedik ile yaptığı 1714-1718 Osmanlı-Avusturya Savaşı'nın ve 1714-1715 Osmanlı-Venedik Savaşı'nın bir sonucudur. Savaşlarda Osmanlı orduları, özellikle Avusturya karşısında ciddi yenilgiler almıştı. Bu yenilgilerin en somut göstergesi ise kaybedilen topraklardır.
* Avusturya'ya Verilen Topraklar: En büyük darbe Avusturya'ya karşı alınan yenilgiyle gelmiştir. Osmanlı Devleti, Belgrad dahil olmak üzere Kuzey Sırbistan, Banat (Temesvar eyaleti) ve Eflak'ın batı kısmı gibi stratejik ve ekonomik açıdan önemli bölgeleri Avusturya'ya bırakmak zorunda kalmıştır. Bu, Osmanlı'nın Balkanlar'daki egemenliğini zayıflatan ciddi bir toprak kaybıdır. Özellikle Belgrad'ın elden çıkması, Osmanlı'nın Avrupa'ya açılan kapısının anahtarlarından birinin Avusturyalılara geçmesi anlamına geliyordu.
* Venedik'e Verilen Topraklar: Venedik Cumhuriyeti ise Mora Yarımadası'nı Osmanlı'dan geri almıştır. Bu, Venedik için önemli bir zaferdi ve Akdeniz'deki deniz ticareti üzerindeki etkilerini sürdürmelerini sağlamıştır.
- Antlaşmanın Getirdiği Yeni Sınırlar ve Dönüşüm
Pasarofça Antlaşması, sadece toprak kayıplarından ibaret değildir. Aynı zamanda Osmanlı İmparatorluğu'nun Avrupa'daki siyasi ve askeri pozisyonunu da kökten değiştirmiştir.
* Duraklama Döneminden Gerileme Dönemine Geçiş: Bu antlaşma, Osmanlı İmparatorluğu'nun "Duraklama Dönemi"nden "Gerileme Dönemi"ne geçtiğinin en net göstergelerinden biridir. Artık Osmanlı, toprak kazanmaktan çok kaybettiği toprakları geri alma mücadelesine düşmüştür. Bu, imparatorluğun askeri üstünlüğünün sona erdiğinin ve Avrupa devletlerinin giderek güçlendiğinin bir kanıtıdır.
* Batıcılık Hareketlerinin Başlangıcı: Pasarofça Antlaşması'ndan sonra Osmanlı Devleti'nde bir öz eleştiri süreci başlamıştır. Deneyimlerime göre, kaybedilen topraklar ve alınan yenilgiler, devlet adamlarını askeri ve idari alanlarda Batı'yı örnek alma gerekliliği konusunda düşünmeye sevk etmiştir. Bu, III. Ahmed döneminde başlayan ve Lale Devri olarak bilinen yenilikçi reform hareketlerinin fitilini ateşlemiştir. Batı tarzı kıyafetler, matbaa, yeni okullar ve askeri eğitim kurumları gibi gelişmeler bu dönemin ürünleridir.
- Antlaşmanın Türk Tarihi Açısından Önemi ve Sonuçları
Pasarofça Antlaşması'nın sonuçları, Türk tarihi açısından oldukça önemlidir. Bu antlaşma ile birlikte Osmanlı İmparatorluğu'nun Avrupa'daki gücü azalırken, içte de önemli değişimler yaşanmaya başlanmıştır.
* Pratik Öneri: Eğer bu dönemi daha iyi anlamak istersen, dönemin önde gelen devlet adamlarının (mesela Nevşehirli Damat İbrahim Paşa) hatıratlarına veya bu dönemi inceleyen tarih kitaplarına göz atabilirsin. Bu sayede dönemin atmosferini ve alınan kararların arka planını daha iyi kavrayabilirsin.
* Tarihi Bir Dönüm Noktası: Pasarofça Antlaşması, Osmanlı'nın Avusturya ile olan ilişkilerinde de yeni bir evre başlatmıştır. Daha önceki dönemlerde sık sık savaşan iki güç, bu antlaşmadan sonra daha çok diplomatik ilişkilere ve ticari bağlara yönelmiştir. Ancak bu, Osmanlı'nın askeri olarak zayıflığını örtmeye yetmemiştir. Bu antlaşma, aynı zamanda Osmanlı'nın daha fazla toprak kaybının önünü açan bir gelişme olarak da değerlendirilir.
Kısacası Pasarofça Antlaşması, sadece bir barış antlaşması değil, aynı zamanda Osmanlı İmparatorluğu'nun kendi içindeki dönüşümünü tetikleyen ve Avrupa karşısındaki gücünü yeniden tanımlayan tarihi bir olaydır.