Kanser hastasının kusması normal mi?

Kanser Tedavisinde Kusma: Neden Olur ve Ne Yapmalı?

Bir kanser hastası yakınınız varsa veya bu süreci bizzat yaşıyorsanız, kusma sorunuyla karşılaşmanız hiç de şaşırtıcı değil. Deneyimlerime göre, bu durum hastalar ve yakınları için oldukça yıpratıcı olabiliyor. Öncelikle şunu bilmelisin ki, kanser tedavisinde kusma oldukça yaygın bir yan etkidir. Bunun altında yatan birkaç temel neden var:

Tedavinin Kusmaya Etkisi

Kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar, özellikle kemoterapi ve radyoterapi, hızla bölünen hücreleri hedef alır. Ne yazık ki bu hassas denge içinde sağlıklı hücreler de etkilenebiliyor. Mide ve bağırsakların iç yüzeyini döşeyen epitel hücreleri de bu hızlı bölünen hücreler arasında yer alır. Bu hücreler hasar gördüğünde:

• Mide zarında tahrişe yol açabilirler.
• Midenin boşalma süresini değiştirebilirler.
• Beyindeki kusma merkezini uyararak bulantı ve kusma refleksini tetikleyebilirler.

Bazı kemoterapi ilaçlarının, örneğin cisplatin gibi, kusmayı tetikleme potansiyeli diğerlerine göre daha yüksektir. Bir kemoterapi seansı sonrası kusma, ilacın vücuttan atılmasının ardından da devam edebilir, hatta bazen birkaç gün sürebilir. Bu durum, sadece fiziksel bir rahatsızlık olmanın ötesinde, hastanın beslenmesini olumsuz etkileyerek genel iyilik halini de düşürebilir.

Kusmanın Sebepleri Sadece İlaçlar mı?

Hayır, kusmanın tek nedeni tedavi ilaçları olmayabilir. Kanser hastalığının kendisi de farklı mekanizmalarla kusmaya yol açabilir:

• Tümörün yeri ve büyüklüğü: Özellikle mide, bağırsak veya beyin gibi bölgelerdeki tümörler, sindirim sistemini tıkayabilir veya beyindeki kusma merkezine baskı yapabilir. Örneğin, mideye yakın bir tümörün sindirim yolunu daraltması, yiyeceklerin ilerlemesini zorlaştırarak kusmaya neden olabilir.
• Metabolik değişiklikler: Kanser hastalarında görülen elektrolit dengesizlikleri (örneğin yüksek kalsiyum seviyeleri), karaciğer veya böbrek fonksiyonlarındaki bozulmalar da kusma refleksi üzerinde etkili olabilir.
• Yüksek kafa içi basıncı: Beyne yayılan kanserlerde kafa içi basıncının artması, kusmanın önemli bir nedenidir. Bu durum genellikle sabahları daha belirgin olan baş ağrısıyla birlikte görülebilir.
• Psikolojik Faktörler: Tedavi süreci, hastalıkla ilgili endişeler ve mide bulantısı beklentisi bile kusmayı tetikleyebilir. Bu durum, koşullu bulantı ve kusma olarak adlandırılır ve bazen tedavi başlamadan bile ortaya çıkabilir.

Kısacası, kusma karmaşık bir sorun olabilir ve altında yatan nedeni anlamak önemlidir.

Kusmayla Başa Çıkmak İçin Neler Yapılabilir?

Bu durumla mücadele etmek için hem hastanın kendisinin hem de bakım verenlerin uygulayabileceği pratik yöntemler mevcut. Deneyimlerime göre, şunlar oldukça faydalı oluyor:

• Beslenme Alışkanlıklarını Düzenlemek:
  • Küçük ve sık öğünler tercih edin. Mideyi birden doldurmaktan kaçının.
  • Yemekleri yavaş yavaş ve iyice çiğneyerek tüketin.
  • Yağlı, baharatlı ve ağır yiyeceklerden uzak durun.
  • Soğuk veya oda sıcaklığındaki yiyecekler, sıcak olanlara göre daha iyi tolere edilebilir.
  • Açlık hissi başladığında hafif şeyler yiyin, mideniz çok boş kalmasın.
• Sıvı Tüketimi:
  • Sıvıları yemeklerle birlikte değil, öğün aralarında tüketin.
  • Yavaş yavaş ve küçük yudumlarla için.
  • Gazlı içecekler, süt veya meyve suları bazen mideyi rahatsız edebilir, berrak sıvılar (su, elma suyu gibi) daha iyi olabilir.
• Bulantı Önleyici İlaçlar (Antiemetikler):
  • Doktorunuzun reçete ettiği bulantı önleyici ilaçları düzenli kullanmak çok önemlidir. Genellikle bu ilaçlar, tedaviden belirli bir süre önce başlanıp belirli bir süre devam edilerek alınır.
  • İlacın etkili olup olmadığını doktorunuzla konuşun. Farklı ilaçlar farklı hastalar üzerinde daha etkili olabilir. Örneğin, bazen tek bir ilaç yeterli olmazken, kombinasyon tedavisi gerekebilir.
• Rahatlama Teknikleri:
  • Derin nefes egzersizleri, meditasyon veya hafif müzik dinlemek bulantı hissini azaltmaya yardımcı olabilir.
  • Hastanın sevdiği bir aktiviteyle ilgilenmesi, dikkati dağıtabilir.
• Alternatif Yöntemler:
  • Bazı hastalar zencefilin (taze zencefil çiğnemek, zencefilli çay içmek) mide bulantısını hafiflettiğini belirtir.
  • Akupunktur veya akupresür de doktor kontrolünde denenerek fayda sağlayabilir.

En önemlisi, bu durumu asla küçümsemeyin ve mutlaka doktorunuza bildirin. Kusma kontrol altına alınamazsa, hastanın beslenmesi ve genel sağlığı ciddi şekilde bozulabilir. Doktorunuz, kusmanın nedenine yönelik en uygun tedavi planını belirleyecektir.