🗞️ Manisa Haber

YGS ve LYS ne demek?

12 Haziran 2025 Manisa Haber

YGS ve LYS: Üniversiteye Giden Yolun İki Ana Durağı

Üniversite macerana adım atmadan önce adını sıkça duyduğun, kafa karıştıran ama aslında çok da karmaşık olmayan iki kavram var: YGS ve LYS. Gel, sana bu ikilinin ne anlama geldiğini, ne işe yaradığını ve neden bu kadar önemli olduklarını deneyimlerime göre anlatayım.

YGS: Barajı Geçmenin İlk Adımı

YGS, yani Yükseköğretime Geçiş Sınavı, üniversiteye giden yolun ilk ve en temel basamağıydı. Tek oturumda gerçekleşen, ağırlıklı olarak mantık ve temel bilgiyi ölçen bir sınavdı. Unutma, YGS bir eleme sınavından ziyade, seni LYS'ye taşıyacak bir barajdı. Yani derdin ilk etapta çok yüksek puan almak değil, o barajı aşmaktı.

  • Kapsamı: Türkçe, Sosyal Bilimler (Tarih, Coğrafya, Felsefe, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi), Matematik (Temel Matematik, Geometri) ve Fen Bilimleri (Fizik, Kimya, Biyoloji) derslerinden oluşurdu. Her test 40 soru içerirdi.
  • Soru Yapısı: Genelde okuduğunu anlama, temel işlem yeteneği, çıkarım yapma gibi becerileri ölçen sorulardan oluşurdu. Bilgi ağırlıklı sorulardan ziyade, yorum ve muhakeme ön plandaydı.
  • Baraj Puanı: En kritik nokta buydu. YGS'den 140 ve üzeri puan alanlar meslek yüksekokullarına veya açıköğretim programlarına yerleşebilmek için tercih yapabilirdi. 180 ve üzeri puan alanlar ise LYS'ye girmeye hak kazanırdı. Yani LYS'ye girebilmek için YGS'den 180 barajını geçmek zorundaydın. Bu baraj, aslında bir ön eleme gibiydi; temel yeterliliğin ölçüldüğü yerdi.
  • Puan Türleri: YGS'nin kendi içinde YGS-1'den YGS-6'ya kadar farklı puan türleri vardı. Örneğin, sayısal ağırlıklı bölümler için YGS-1 ve YGS-2, sözel için YGS-3 ve YGS-4, eşit ağırlık için YGS-5 ve YGS-6 puan türleri daha önemliydi. Ancak bu puanlar, LYS puanlarının hesaplanmasında da belli oranlarda etkiliydi.

LYS: Alanına Yönelmenin ve Fark Yaratmanın Sınavı

LYS, yani Lisans Yerleştirme Sınavı, YGS'den sonraki ikinci ve asıl belirleyici sınavdı. YGS'nin aksine, LYS tek bir sınav değil, alanlara göre ayrılmış 5 farklı sınavdan oluşurdu. İşte burada gerçekten bilgi birikimin ve derinlemesine öğrenmen devreye girerdi.

  • Alanlara Ayrılmış Yapı: LYS, adından da anlaşılacağı gibi lisans programlarına yerleşmek için gereken bilgi ve becerileri ölçerdi. Bu yüzden alanlara ayrılmıştı:
    • LYS-1 (Matematik): Matematik ve Geometri ağırlıklıydı. Mühendislik, mimarlık, matematik gibi sayısal bölümler için olmazsa olmazdı.
    • LYS-2 (Fen Bilimleri): Fizik, Kimya ve Biyoloji içerirdi. Tıp, eczacılık, diş hekimliği, fen bilimleri gibi bölümlerin kapısını açardı.
    • LYS-3 (Edebiyat-Coğrafya): Türk Dili ve Edebiyatı ile Coğrafya sorularını barındırırdı. Hukuk, psikoloji, öğretmenlik, sosyoloji gibi eşit ağırlık ve sözel bölümler için önemliydi.
    • LYS-4 (Sosyal Bilimler): Tarih, Coğrafya-2 ve Felsefe Grubu (Mantık, Psikoloji, Sosyoloji) içerirdi. Sözel bölümler, özellikle tarih, coğrafya, gazetecilik gibi alanlar için kritikti.
    • LYS-5 (Yabancı Dil): İngilizce, Almanca ve Fransızca dillerinden birini seçerek girilebilirdi. Dil bölümleri, mütercim-tercümanlık gibi alanlar için zorunluydu.
  • Soru Yapısı ve Bilgi Düzeyi: LYS soruları, YGS'ye göre çok daha bilgi ağırlıklı ve detaylıydı. Konulara hakimiyetin, formülleri bilmen, ezber yapman (bazı alanlarda) ve bilgiyi yorumlaman beklenirdi. Her sınavda belirli bir soru sayısı ve süre vardı. Örneğin LYS-1'de 80 soru Matematik, 30 soru Geometri olurdu.
  • Puan Türleri ve Tercih: LYS sonucunda oluşan puanlar (MF-1, MF-2, MF-3, MF-4, TM-1, TM-2, TM-3, TS-1, TS-2, DİL-1, DİL-2, DİL-3) senin tercih yapabileceğin bölümleri belirlerdi. Örneğin, tıp fakültesi için MF-3, hukuk için TM-2 puan türü önemliydi. YGS puanının da LYS puanına belirli oranlarda (genellikle %40 YGS, %60 LYS) etkisi olurdu. Bu yüzden YGS'den yüksek almak, LYS'de de sana avantaj sağlardı.

Güncel Durum: YGS ve LYS'nin Yerini Ne Aldı?

Belki de en çok merak ettiğin kısım burası. Evet, artık YGS ve LYS sistemi yok. Yerini Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) aldı. YKS, üç oturumdan oluşuyor:

  • TYT (Temel Yeterlilik Testi): YGS'nin güncel karşılığı diyebilirsin. Türkçe ve Temel Matematik ağırlıklı, Sosyal Bilimler ve Fen Bilimleri'nden de temel sorular içeren bir sınav. Bu sınavdan alınan puan, bir sonraki aşama olan AYT'ye geçiş için bir baraj görevi görüyor ve AYT puanlarına belirli bir oranda etki ediyor. TYT'deki 150 ve 180 barajları hala önemini koruyor.
  • AYT (Alan Yeterlilik Testleri): LYS'nin güncel karşılığı. Alanlara göre Matematik, Fen Bilimleri, Türk Dili ve Edebiyatı-Sosyal Bilimler-1 ve Sosyal Bilimler-2 testlerinden oluşuyor. Burada da derinlemesine bilgi ve alan yeterliliği ölçülüyor.
  • YDT (Yabancı Dil Testi): LYS-5'in karşılığı. Dil puanıyla öğrenci alan bölümler için yapılıyor.

Gördüğün gibi, isimler değişse de mantık aynı: Önce temel yeterliliğini ölçen bir sınav (YGS/TYT), ardından alan bilgin ve derinliğini ölçen bir sınav (LYS/AYT). Bu sistem, üniversiteye giden yolu daha adil ve ölçülebilir kılmak için tasarlandı. Önemli olan, hangi sistem olursa olsun, konuya hakim olmak ve düzenli çalışmaktan geçiyor.