Enjeksiyon Nasıl Yapılır?

Enjeksiyon Nasıl Yapılır?

Enjeksiyon, ilaçların veya aşıların vücudun içine doğrudan verilmesi işlemidir. Çeşitli yollarla yapılabilir: deri altı (subkutan), kas içine (intramüsküler), damar içine (intravenöz) ve deri içine (intradermal). Hangi yöntemin kullanılacağı, verilecek maddenin türüne, dozuna ve istenen etki süresine bağlıdır. Doğru teknikle yapıldığında hem etkili hem de nispeten güvenli bir yöntemdir.

Enjeksiyon Türleri ve Uygulama Alanları

Her enjeksiyon türünün kendine özgü bir uygulama alanı ve tekniği vardır:

• Deri Altı (Subkutan) Enjeksiyon: İlaçların yavaş emilimini istediğimiz durumlarda kullanılır. Yağ dokusu içinde uygulandığı için, ilaçlar kana daha uzun sürede karışır. Örnek olarak insülin ve bazı aşılar (örneğin KKK aşısı) bu yolla verilir. Genellikle 45 derecelik açıyla enjeksiyon yapılır. Kolun üst dış kısmı, karın bölgesi (göbek deliği çevresi hariç) ve uyluğun dış kısmı yaygın uygulama yerleridir. İğne ucu genellikle 1.5-2.5 cm uzunluğunda ve 25-30 gauge kalınlığındadır.
• Kas İçi (İntramüsküler) Enjeksiyon: İlaçların daha hızlı emilimini sağlamak için tercih edilir. Kas dokusu kan damarları açısından zengindir. Örneğin, bazı antibiyotikler, ağrı kesiciler ve aşılar (örneğin tetanos aşısı) bu yolla verilebilir. Genellikle 90 derecelik açıyla uygulanır. En yaygın kas bölgeleri; kalçadaki gluteus medius ve deltoid kasıdır. Kalçaya yapılacak enjeksiyonlarda üst dış kadran tercih edilir (sciatic sinirden kaçınmak için). Deltoid kas enjeksiyonlarında ise üst kolun ortası kullanılır. İğne ucu genellikle 2.5-4 cm uzunluğunda ve 20-25 gauge kalınlığındadır.
• Deri İçi (Intradermal) Enjeksiyon: Çok az miktarda sıvının derinin üst katmanına verilmesi işlemidir. Bu yolla verilen ilaçlar çok yavaş emilir ve genellikle alerji testleri (örneğin tüberkülin testi) veya bazı aşılar (örneğin BCG aşısı) için kullanılır. Genellikle 10-15 derecelik açıyla, derinin üst tabakasına yapılır. Ön kolun iç yüzeyi en sık kullanılan bölgedir. Küçük bir kabarcık oluşması beklenir. İğne ucu genellikle 1-1.5 cm uzunluğunda ve 25-27 gauge kalınlığındadır.

Hazırlık Süreci ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Herhangi bir enjeksiyon yapmadan önce doğru hazırlık çok önemlidir. Deneyimlerime göre, bu adımlar hem güvenliği artırır hem de konforu sağlar:

• Hijyen: El hijyeni en önemli adımdır. Enjeksiyon yapacak kişinin ellerini sabun ve suyla iyice yıkaması veya alkollü el dezenfektanı kullanması gerekir. Uygulama bölgesinin cildi de antiseptik solüsyon (örneğin alkollü mendil) ile temizlenmelidir.
• Malzeme Kontrolü: Kullanılacak şırınga, iğne ve ilaç/aşı son kullanma tarihi ve doğru ilaç olup olmadığı kontrol edilmelidir. İlaç varsa, bulanıklık, renk değişikliği gibi herhangi bir bozulma belirtisi olup olmadığına bakılır.
• Hava Kabarcıklarının Giderilmesi: Şırıngaya çekilen ilaçta hava kabarcığı kalmamalıdır. İğne yukarı çevrilerek şırınga hafifçe vurulup hava kabarcıklarının üste çıkması sağlanır ve piston hafifçe itilerek hava dışarı atılır. Bu, hem ağrıyı azaltır hem de istenmeyen bir durum olan hava embolisini önler.
• Enjeksiyon Bölgesinin Seçimi: Daha önce enjeksiyon yapılan bölgelerden kaçınılmalıdır. Aynı bölgeye sık enjeksiyon yapmak doku hasarına ve sertliğe yol açabilir.

Uygulama Anı ve Sonrası

Enjeksiyon anında ve sonrasında dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:

• Deri Gerginliği: Enjeksiyon yapılacak bölgedeki cilt, parmaklarınız arasında hafifçe gergin tutulmalıdır. Bu, iğnenin deriden kolayca geçmesini sağlar.
• İğnenin Hızlı Girişi: İğne, belirlenen açıyla (45, 90 veya 10-15 derece) hızlı bir hareketle deriye veya kasa batırılır.
• Aspirasyon (Sadece İntramüskülerde): Kas içi enjeksiyon yaparken, iğne kas içine girdikten sonra piston hafifçe geri çekilerek kan gelip gelmediği kontrol edilir. Kan gelirse, iğne çıkarılıp başka bir yere batırılır. Bu, damara girme riskini azaltır.
• İlacın Verilmesi: Piston yavaş ve sabit bir hızla itilerek ilaç verilir.
• İğnenin Çıkarılması: İlaç verildikten sonra iğne, giriş açısıyla aynı doğrultuda hızlıca çekilir.
• Bölgenin Desteklenmesi: İğne çıktıktan sonra steril bir pamuk veya gazlı bez ile uygulama bölgesi hafifçe bastırılır. Ovuşturmak genellikle önerilmez, çünkü bu ilacın yayılmasına ve tahrişe neden olabilir.
• Kullanılan Malzemelerin İmhası: Kullanılan şırınga ve iğne, enfeksiyon riskini önlemek amacıyla güvenli bir şekilde (kesici-delici atık kutusuna) atılmalıdır.