1982 Anayasası, Türkiye Cumhuriyeti'nin temel yasası olarak seçim süreçlerini ve seçmen niteliklerini de belirler. Anayasaya göre oy kullanma hakkı her Türk vatandaşının doğal bir hakkı olsa da, bazı istisnai durumlar söz konusudur. Gelin, 1982 Anayasası'na göre kimlerin oy kullanamayacağına yakından bakalım.
Kısıtlı Olanlar: Hükümlüler ve Kısıtlılar
1982 Anayasası'nın 67. maddesi, oy kullanma hakkının hangi durumlarda sınırlandırılabileceğini açıkça belirtir. Buna göre, cezaevinde bulunan hükümlüler ve kısıtlılar oy kullanamazlar. Ancak, taksirli suçlardan hüküm giyenler (örneğin, trafik kazası sonucu hapis cezası alanlar) oy kullanma hakkına sahiptir. Kısıtlılar ise, mahkeme kararıyla fiil ehliyetleri ellerinden alınmış olan kişilerdir. Örneğin, akıl hastalığı nedeniyle kendi işlerini göremeyen ve bu nedenle vesayet altına alınmış kişiler oy kullanamazlar.
Askeri Öğrenciler ve Erler Oy Kullanamıyor
Anayasa'da açıkça belirtilmese de, seçim kanunları uyarınca askeri öğrenciler ve er statüsündeki askerler de oy kullanamazlar. Bu durum, askerlik görevinin tarafsızlık ilkesiyle bağdaşması ve öğrencilik statüsünün özelliği nedeniyle ortaya çıkmıştır. Ancak, yedek subay ve yedek astsubay öğrencileri bu kapsamda değildir ve oy kullanabilirler.
Sonuç
1982 Anayasası ve ilgili seçim kanunları, oy kullanma hakkının kullanımını belirli şartlara bağlamıştır. Hükümlüler (taksirli suçlar hariç), kısıtlılar, askeri öğrenciler ve er statüsündeki askerler oy kullanamayan gruplar arasında yer alır. Bu düzenlemeler, seçimlerin adil, düzenli ve güvenilir bir şekilde gerçekleştirilmesi amacını taşır.