Primer biliyer siroz (PBS), karaciğerdeki küçük safra kanallarının yavaş yavaş hasar görmesiyle karakterize, kronik bir karaciğer hastalığıdır. Bu durum, safra akışını engeller ve karaciğerde safra birikmesine yol açar. Zamanla, bu birikim karaciğer hücrelerinde hasara ve siroza neden olabilir. Hastalığın "primer" olarak adlandırılmasının nedeni, nedeninin tam olarak bilinmemesidir ve otoimmün bir süreçten kaynaklandığı düşünülmektedir.
Primer Biliyer Siroz (PBS) Nedenleri ve Risk Faktörleri
PBS'nin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, bağışıklık sisteminin karaciğerdeki safra kanallarına saldırdığı düşünülmektedir. Genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin de rol oynadığı düşünülüyor. Kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülür ve genellikle 30-60 yaşları arasında teşhis edilir. Ailede PBS öyküsü olanlarda ve sigara içenlerde riskin arttığına dair kanıtlar bulunmaktadır.
PBS Belirtileri Nelerdir?
PBS genellikle sinsi bir şekilde başlar ve erken evrelerde belirti vermeyebilir. En sık görülen belirtiler arasında yorgunluk, kaşıntı ve ciltte renk değişikliği (sarılık) yer alır. İlerleyen evrelerde karın ağrısı, kilo kaybı, ödem ve karaciğer yetmezliği belirtileri görülebilir. Kemik erimesi (osteoporoz) de PBS hastalarında sıkça görülen bir durumdur.
PBS Tanısı Nasıl Konur?
PBS tanısı genellikle kan testleri ve karaciğer biyopsisi ile konulur. Kan testleri, karaciğer enzimlerinin yüksek olduğunu ve antimitochondrial antikor (AMA) adı verilen bir antikorun varlığını gösterebilir. Karaciğer biyopsisi, karaciğerdeki hasarın derecesini ve tipini belirlemeye yardımcı olur.
Primer Biliyer Siroz Tedavi Yöntemleri
PBS'nin kesin bir tedavisi olmamasına rağmen, ilerlemesini yavaşlatmaya ve belirtileri kontrol altına almaya yönelik tedaviler mevcuttur. Ursodeoksikolik asit (UDCA) adı verilen bir ilaç, safra akışını iyileştirerek karaciğer hasarını yavaşlatmaya yardımcı olabilir. Kaşıntıyı gidermek için ilaçlar ve nemlendiriciler kullanılabilir. İleri evrelerde karaciğer nakli bir seçenek olabilir.
Sonuç
Primer biliyer siroz, erken teşhis ve uygun tedavi ile yönetilebilen bir hastalıktır. Eğer sizde de yorgunluk, kaşıntı veya sarılık gibi belirtiler varsa, vakit kaybetmeden bir doktora başvurmanız önemlidir. Erken tanı, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmaya ve yaşam kalitenizi artırmaya yardımcı olabilir.