Röportaj nedir ve nasıl yapılır kısaca?

Röportaj Nedir ve Nasıl Yapılır?

Röportaj, en basit tanımıyla bir kişinin deneyimlerini, bilgilerini veya düşüncelerini öğrenmek amacıyla yapılan bir konuşmadır. Gazetecilik, bilimsel araştırmalar, pazar araştırmaları, hatta iş başvurularında bile karşımıza çıkan çok yönlü bir iletişim biçimidir. Önemli olan, doğru sorularla doğru kişiden istediğimiz bilgiyi alabilmektir.

Etkili Bir Röportajın Temel Taşları

Deneyimlerime göre, iyi bir röportajın arkasında özenli bir hazırlık yatar. Bu hazırlık, aslında röportajın %70'ini oluşturur diyebilirim. İşte dikkat etmen gerekenler:

• Konuyu ve Kişiyi Tanımak: Röportaj yapacağın kişi hakkında ne kadar çok şey bilirsen, soruların o kadar isabetli olur. Örneğin, bir şirketin CEO'suyla görüşüyorsan, firmanın son çeyrek raporlarını, sektörel gelişmelerini ve CEO'nun kariyerindeki önemli dönüm noktalarını araştırmalısın. Bu, karşı tarafa verdiğin önemi de gösterir. Bir anekdot paylaşmak gerekirse, bir teknoloji lideriyle yaptığım röportajda, firmasının ilk kurulduğu günden beri kullandığı bir teknolojiye olan tutkusunu bilmem, sohbeti çok daha derinleştirmemi sağlamıştı.
• Amaç Belirlemek: Röportajdan ne elde etmek istediğini netleştir. Bir haber için mi, bir blog yazısı için mi, yoksa bir müşteri geri bildirimi için mi yapıyorsun? Amacın, soracağın soruların türünü ve derinliğini belirleyecektir. Örneğin, bir müşteri memnuniyeti anketi için daha çok kapalı uçlu (evet/hayır gibi) sorular sorabilirken, bir yazarın ilham kaynaklarını öğrenmek için açık uçlu ve daha keşfedici sorular sorman gerekir.
• Soruları Hazırlamak: Bu, röportajın en kritik aşamalarından biri. Soruların hem bilgiyi almanı sağlayacak hem de sohbeti akıcı tutacak nitelikte olmalı. Genellikle açık uçlu sorularla başlar, yanıtları derinleştirmek için takip soruları sorarım. Örneğin, "Neden bu işi yapıyorsunuz?" yerine, "Bu alana yönelmenizde etkili olan ilk düşünce neydi?" gibi daha yönlendirici bir soru, daha zengin bir cevap almanızı sağlar.

Röportaj Anında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Hazırlık kadar, röportaj sırasında sergilediğin tavır da önemlidir. İşte sana birkaç pratik öneri:

• Aktif Dinleme: Karşıdaki kişiyi dikkatle dinlemek ve anladığını göstermek çok önemli. Göz teması kurmak, başıyla onaylamak gibi küçük işaretler iletişimi güçlendirir. Bazen gelen cevap, hazırladığın sorudan daha ilginç bir yöne götürebilir, işte o an esnek olup takip soruları sormak gerekir.
• Not Almak veya Kayıt Yapmak: Görüşmeyi kayıt altına almak (izin alarak) veya önemli noktaları not almak, sonradan eksiksiz bir analiz yapmanı sağlar. Bir araştırmaya göre, insanların dinlediklerinin sadece %25'ini hatırlayabildiği düşünülürse, kayıt veya not almak ne kadar hayati bir öneme sahip.
• Zaman Yönetimi: Belirlenen süreyi aşmamak için sorularını önceliklendir. Eğer bir kişiyle 15 dakikan varsa, en önemli 3-4 sorunu önceden belirle.

Röportaj Sonrası Ne Yapmalı?

Röportaj bittiğinde işin tamamlandığını düşünme. Sonrası da en az öncesi kadar önemlidir.

• Analiz ve Derleme: Topladığın bilgileri düzenle, ana fikirleri çıkar. Eğer bir yazı yazacaksan, bu aşamada en önemli alıntılara ve bulgulara odaklanırsın.
• Teşekkür Etmek: Röportaj yaptığın kişiye zaman ayırdığı için teşekkür etmeyi unutma. Bu, hem profesyonel bir davranıştır hem de gelecekteki iletişimler için iyi bir izlenim bırakır.

Unutma, her röportaj senin için bir öğrenme fırsatıdır. Pratik yaptıkça daha da ustalaşacaksın.