Bilgisayarı oluşturan parçaların her birine ne denir?
Bilgisayarın Temel Taşları: Donanım Bileşenleri
Bir bilgisayarın içini açtığında veya teknik özelliklerine baktığında karşına çıkan her bir parçaya donanım bileşeni denir. Bunlar, bilgisayarın fiziksel olarak var olan ve dokunabildiğin her şeyi kapsar. Yazılım ise bu donanımın ne yapacağını söyleyen soyut komutlar bütünüdür. Deneyimlerime göre, bilgisayarın nasıl çalıştığını anlamanın ilk adımı, bu temel bileşenlerin ne işe yaradığını bilmekten geçer.
İşlemci (CPU): Bilgisayarın Beyni
İşlemci, yani Central Processing Unit (CPU), bilgisayarın tüm hesaplama ve mantık işlemlerini gerçekleştiren temel birimdir. Intel'in Core i serisi veya AMD'nin Ryzen serisi gibi isimlerle karşılaşırsın. Bir işlemcinin hızı genellikle GHz (gigahertz) cinsinden ifade edilir ve çekirdek sayısı (örneğin, 4 çekirdekli, 8 çekirdekli) performansını doğrudan etkiler. Örneğin, bir i7-12700K işlemci,
- nesil bir Intel işlemci olup, "K" harfi hız aşırtmaya uygun olduğunu gösterir ve genellikle yüksek performans gerektiren oyunlar veya video düzenleme gibi işler için tercih edilir. Çekirdek sayısı arttıkça, işlemcinin aynı anda yapabileceği iş miktarı da artar. Çoklu görevler arasında geçiş yaparken veya karmaşık programlar çalıştırırken bu farkı hissedersin. Termal macun ve soğutucu olmadan bir işlemciyi çalıştıramazsın; çünkü saniyede milyarlarca işlem yaparken inanılmaz derecede ısınır.
Bellek (RAM): Geçici Depolama Alanı
RAM, yani Random Access Memory, bilgisayarın anlık olarak kullandığı verileri geçici olarak depoladığı yerdir. Bir programı çalıştırdığında veya bir belgeyi açtığında, bu veriler sabit diskten RAM'e yüklenir. RAM'in en önemli özelliği, elektrik kesildiğinde üzerindeki tüm verilerin silinmesidir. Bu yüzden açık bir belgeyi kaydetmezsen, bilgisayar kapandığında kaybedersin. RAM kapasitesi GB (gigabayt) cinsinden ölçülür (örneğin, 8GB, 16GB, 32GB). Günümüzde çoğu kullanıcı için 16GB RAM, genel kullanım ve oyunlar için yeterli kabul edilirken, profesyonel video düzenleme veya 3D modelleme gibi işler için 32GB veya üzeri daha uygun olabilir. RAM'in hızı da MHz (megahertz) cinsinden ifade edilir ve daha yüksek MHz, veriye daha hızlı erişim anlamına gelir. DDR4 veya DDR5 gibi farklı nesilleri bulunur; genellikle anakartın desteklediği nesil ve hızda RAM tercih etmelisin.
Depolama Birimleri: Verilerin Kalıcı Evi
Bilgisayarındaki tüm dosyaların, programların ve işletim sisteminin kalıcı olarak saklandığı yer depolama birimleridir. Geçmişte HDD'ler (Hard Disk Drive) yaygınken, günümüzde SSD'ler (Solid State Drive) çok daha popüler hale geldi.
- HDD (Hard Disk Drive): Mekanik parçalar içeren, dönen diskler üzerine veri yazan geleneksel depolama birimidir. Daha ucuzdur ve yüksek kapasiteler sunar (örneğin, 1TB, 2TB), ancak SSD'lere göre çok daha yavaştır. Sesli çalışabilir ve fiziksel darbelere karşı daha hassastır.
- SSD (Solid State Drive): Flaş bellek teknolojisi kullanan, içinde hareketli parça bulunmayan depolama birimidir. HDD'lere göre kat kat daha hızlıdır, sessizdir ve daha dayanıklıdır. İşletim sistemini ve sık kullandığın programları SSD'ye kurmak, bilgisayarın açılış ve program yükleme sürelerini inanılmaz derecede hızlandırır. NVMe SSD'ler ise SATA SSD'lerden bile daha hızlıdır ve genellikle anakarta doğrudan takılan küçük bir kart şeklinde bulunur. Örneğin, bir 500GB NVMe SSD, ortalama bir kullanıcının temel ihtiyaçlarını karşılayabilirken, büyük oyun koleksiyonları veya video arşivi olanlar 1TB veya daha yüksek kapasitelere yönelebilir.
Deneyimlerime göre, bütçen kısıtlıysa bile işletim sistemini kurmak için küçük bir SSD (minimum 240GB) alıp, büyük dosyalarını depolamak için eski bir HDD kullanmak en mantıklı çözümdür. Bu, performans ve maliyet dengesini en iyi şekilde kurmanı sağlar.