Kolonoskopi işlemi nasıl yapılır?

Kolonoskopi: Bilmen Gerekenler

Kolonoskopi, kalın bağırsağını bir ucundan diğer ucuna kadar detaylı bir şekilde incelememizi sağlayan bir tanı ve tedavi yöntemidir. Neden mi yapılıyor? Genellikle bağırsak alışkanlıklarında değişiklik, karın ağrısı, açıklanamayan kilo kaybı, dışkıda kan gibi şikayetler olduğunda doktorlar tarafından önerilir. Ama en önemlisi, kolorektal kanser taraması için altın standarttır. 50 yaşından sonra düzenli yapılması, kanseri erken evrede yakalama ve hayatta kalma oranını ciddi şekilde artırır. Hatta ailede kanser öyküsü varsa bu yaş daha da erkene çekilebilir.

Deneyimlerime göre, çoğu insan kolonoskopi kelimesini duyunca biraz tedirgin oluyor. Ama aslında süreç, göründüğünden çok daha yönetilebilir.

Kolonoskopi Öncesi Hazırlık: En Önemli Adım

İşlemin başarısı büyük ölçüde hazırlığa bağlıdır. Doktorun senden istediği, kalın bağırsağının tamamen temizlenmesidir. Bu, kameranın her şeyi net bir şekilde görebilmesi için kritiktir. Bu temizlik süreci birkaç adımdan oluşur:

• Diyet Kısıtlamaları: İşlemden genellikle 1-2 gün önce başlar. Amaç, sindirimi zor olan ve bağırsakta kalıntı bırakabilecek gıdalardan uzak durmaktır. Bu dönemde genellikle;
  • Kırmızı et, tam tahıllar, tohumlu gıdalar, kuru yemişler ve çekirdekli meyveler gibi lifli gıdalar yasaktır.
  • Sıvı diyete geçilir. Bu, berrak sıvılar anlamına gelir. Örnekler: su, berrak et veya tavuk suyu (yağsız ve tanesiz), açık çay ve kahve (süt ve kremasız), berrak meyve suları (elma, üzüm gibi, posasız), şeffaf sporcu içecekleri. Turuncu veya kırmızı renkli sıvılardan kaçınmak önemlidir çünkü bazen bağırsak duvarıyla karıştırılabilirler.
• Bağırsak Temizleyici İlaçlar: Doktorun önerdiği özel bir solüsyonu içmen gerekecek. Bu solüsyon, ishale neden olarak bağırsağındaki tüm kalıntıları temizler. Genellikle işlemden önceki gün, iki farklı dozda içilmesi istenir. İlk dozu sabah, ikinci dozu ise akşam alırsın. Bu ilaçlar gerçekten işe yarıyor, bazen beklendiğinden daha fazla tuvalete gitmene neden olabilir ama bu normaldir. Bol su içmek bu süreci daha rahat atlatmana yardımcı olur.
• İlaçlar ve Sağlık Durumu: Kullandığın düzenli ilaçlar varsa, doktorunla paylaşman çok önemli. Özellikle kan sulandırıcı ilaçlar (aspirin, varfarin vb.) veya diyabet ilaçları kullanıyorsan, bu ilaçların işlem öncesinde nasıl yönetileceği konusunda doktorun sana özel talimatlar verecektir.

Deneyimlerime göre, hazırlık aşamasında bol su içmek ve doktorunun verdiği talimatlara harfiyen uymak, işlemin kendisini çok daha kolaylaştırır.

Kolonoskopi Sırasında Ne Olur?

İşlem, genellikle ayakta tedavi merkezlerinde veya hastanelerde yapılır. Kendini rahat hissetmen için genellikle sakinleştirici ve/veya ağrı kesici ilaçlar verilir. Bu ilaçlar sayesinde işlem sırasında uykulu veya rahatlamış hissedebilirsin. Bazı durumlarda, tam uyku hali sağlayan genel anestezi de uygulanabilir ama bu daha çok hastanın isteğine veya özel durumlarına bağlıdır.

• İşlem Süresi: Kolonoskopinin kendisi genellikle 15-30 dakika sürer. Ancak bu süre, kalın bağırsağın durumuna, bulgulara ve herhangi bir polip çıkarılıp çıkarılmadığına göre değişebilir.
• Kolonoskop: Bu, ince, esnek, ucunda ışık ve kamera bulunan bir tüptür. Bu tüp, rektumdan (makattan) yavaşça içeri ilerletilir ve tüm kalın bağırsağın içi görüntülenir.
• Görüntüleme ve Biyopsi: Doktor, ekrandan kalın bağırsağın iç yüzeyini inceler. Anormallik, iltihap, ülser veya polip gibi oluşumlar görürse, özel aletler yardımıyla küçük doku örnekleri (biyopsi) alabilir veya polipleri çıkarabilir. Bu işlemler genellikle ağrısızdır çünkü bu bölgelerde ağrı reseptörleri daha azdır.

İşlem bittikten sonra, sakinleştirici ilaçların etkisi geçene kadar bir süre gözlem altında tutulursun. Genellikle 1-2 saat içinde taburcu olabilirsin.

Kolonoskopi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

İşlem sonrası ilk birkaç saat, biraz gaz sancısı veya şişkinlik hissedebilirsin. Bu, bağırsaktaki havanın dışarı atılmaya çalışılmasından kaynaklanır. Bu normaldir ve genellikle kısa sürede geçer.

• Beslenme: İşlemden birkaç saat sonra normal beslenmene dönebilirsin, ancak ilk etapta hafif gıdalarla başlaman önerilir. Bol su içmeye devam et.
• Aktivite: Sakinleştirici ilaçların etkisi tamamen geçene kadar araç kullanmaman, makine kullanmaman veya önemli kararlar almaman önemlidir. Genellikle işlem günü dinlenmen önerilir.
• Olası Komplikasyonlar: Kolonoskopi genel olarak güvenli bir işlemdir ancak her tıbbi prosedürde olduğu gibi bazı nadir komplikasyon riskleri vardır. Bunlar arasında bağırsak delinmesi (%0.03 gibi düşük bir oran), kanama (özellikle polip çıkarıldıysa) veya sakinleştirici ilaçlara karşı reaksiyonlar sayılabilir. Eğer işlemden sonra şiddetli karın ağrısı, ateş, titreme veya dışkıda belirgin kanama gibi belirtiler yaşarsan hemen doktorunla iletişime geçmelisin.

Unutma, kolonoskopi erken teşhisin anahtarlarından biri. Kendine iyi bakmak için bu adımı atmaktan çekinme.