🗞️ Manisa Haber

Nakit faaliyet dönemi kaç gündür nasıl hesaplanır?

15 Haziran 2025 Manisa Haber

Nakit Faaliyet Dönemi: Ne Olduğu ve Nasıl Hesaplanır?

Nakit faaliyet dönemi, bir işletmenin nakitini operasyonel döngüsünde ne kadar süreyle bloke ettiğini gösteren çok önemli bir finansal göstergedir. Yani, işletmenin mal veya hizmet üretimi için harcadığı nakdin, bu mal veya hizmeti satıp karşılığında nakit elde edene kadar geçen süredir. Bu, işlerin ne kadar hızlı döndüğünü anlamanın en pratik yollarından biridir.

Deneyimlerime göre, bu rakamı bilmek, nakit akışını yönetmek, finansal sağlığı anlamak ve hatta tedarik zinciri optimizasyonu için kilit öneme sahiptir. Kısacası, işletmenin nefes alma süresi gibidir diyebiliriz.

Nakit Faaliyet Dönemi'ni Oluşturan Bileşenler

Bu dönemi hesaplamak için iki ana unsura odaklanmamız gerekiyor: Stok Dönüş Süresi ve Ticari Alacak Tahsil Süresi. Bunlardan birincisi, hammaddeden bitmiş ürüne kadar olan süreci, ikincisi ise sattığınız malın parasını ne kadar sürede geri aldığınızı temsil eder.

  • Stok Dönüş Süresi (veya Stok Tutma Süresi): Bu, bir işletmenin stoklarını ne kadar süreyle elinde tuttuğunu gösterir. Hammaddeyi alıp, işleyip, bitmiş ürüne dönüştürüp satışa hazır hale getirene kadar geçen süredir. Eğer bu süre uzunsa, stokta para bağlı kalmış demektir.
  • Ticari Alacak Tahsil Süresi: Bu, müşterilerinize mal veya hizmet sattıktan sonra, onların size ne kadar sürede ödeme yaptığını ifade eder. Eğer müşterileriniz ödemelerini geciktiriyorsa, bu da sizin nakit akışınızı olumsuz etkiler.

İşte bu iki sürenin toplamı, bizim nakit faaliyet dönemimizi verir.

Hesaplama Yöntemi: Somut Adımlar ve Formüller

Şimdi gelelim işin matematiğine. Nakit faaliyet dönemini hesaplamak için öncelikle bazı temel oranları bulmamız gerekiyor:

  • Stok Devir Hızı: Satılan Malın Maliyeti / Ortalama Stok Değeri
  • Stok Dönüş Süresi: 365 Gün / Stok Devir Hızı

Örneğin, bir mobilya üreticisi olduğunuzu düşünelim. Satılan malın maliyetiniz 1.000.000 TL ve ortalama stok değeriniz de 250.000 TL olsun. Stok devir hızınız:

1.000.000 TL / 250.000 TL = 4 olur.

Yani, stoklarınız yılda 4 kez yenileniyor. Stok dönüş süresi ise:

365 Gün / 4 = 91.25 Gün olur. Bu, ortalama olarak mallarınızı 91-92 gün boyunca stokta tuttuğunuz anlamına gelir.

Şimdi diğer bileşene geçelim:

  • Ticari Alacak Devir Hızı: Net Satışlar / Ortalama Ticari Alacaklar
  • Ticari Alacak Tahsil Süresi: 365 Gün / Ticari Alacak Devir Hızı

Aynı mobilya üreticisinin, net satışları 2.000.000 TL ve ortalama ticari alacakları da 400.000 TL olsun. Ticari alacak devir hızınız:

2.000.000 TL / 400.000 TL = 5 olur.

Bu, müşterilerinizin ortalama olarak 5 kez ödeme yaptığını gösterir. Tahsil süreniz ise:

365 Gün / 5 = 73 Gün olur. Bu da müşterilerinizden ortalama 73 günde ödeme aldığınızı gösterir.

Ve işte nakit faaliyet dönemi:

Nakit Faaliyet Dönemi = Stok Dönüş Süresi + Ticari Alacak Tahsil Süresi

Bizim örneğimizdeki mobilya üreticisi için:

91.25 Gün + 73 Gün = 164.25 Gün

Yani, bu işletme nakdini operasyonlarında ortalama 164 gün boyunca bloke ediyor. Bu, hammaddenin depoya girmesinden, bitmiş ürünün satılıp parasının hesaba geçmesine kadar geçen süredir.

Nakit Faaliyet Dönemi'ni Neden Önemsiyoruz ve Nasıl İyileştiririz?

Bu rakam bize işletmenin verimliliği hakkında çok şey anlatır. Deneyimlerime göre, bu süreyi kısaltmak, işletmenin nakit pozisyonunu güçlendirir, finansal esnekliğini artırır ve faiz giderlerini azaltabilir. Peki, bunu nasıl başarabiliriz?

  • Stok Yönetimini Optimize Etmek:
    • Hangi ürünlerin daha hızlı satıldığını, hangilerinin stokta beklediğini analiz et. Gereksiz stok tutmaktan kaçın.
    • Talep tahminlerini daha isabetli hale getirmeye çalış.
    • Tedarikçilerle daha iyi anlaşarak, ihtiyaç duyulduğunda daha hızlı ve küçük partilerde sevkiyat yapmayı deneyebilirsin.
    • Örneğin, eğer stok devir hızını 4'ten 5'e çıkarabilirsen, stok dönüş süresi 91 günden 73 güne iner. Bu da nakit faaliyet dönemini 18 gün kısaltır.
  • Tahsil Sürelerini Hızlandırmak:
    • Müşteri kredi politikalarını gözden geçir.
    • Fatura kesme ve gönderme süreçlerini hızlandır.
    • Erken ödeme indirimleri sunarak müşterileri teşvik et.
    • Geciken ödemeler için etkin bir takip sistemi kur.
    • Deneyimlerime göre, müşterilerle iyi ilişkiler kurarak da tahsil sürelerini olumlu etkilemek mümkün.

Unutma, nakit faaliyet dönemini ne kadar kısaltırsan, işletmen o kadar dinamik olur. Hedef, bu süreyi sektör ortalamalarına göre veya kendi geçmiş performansına göre iyileştirmektir.