Bütçe ne demektir kısaca anlamı?

Bütçe Nedir? Kısaca Anlamı

Bütçe dediğimiz şey aslında planlamanın ta kendisi. Kendi finansal hayatını yönetirken olmazsa olmazın. Basitçe söylemek gerekirse, belirli bir dönemde (genellikle bir ay) eline geçen parayı (gelir) nereye harcayacağını (gider) önceden belirlemektir. Bu, ne kadar kazandığını bilmek ve o parayı hayallerine, ihtiyaçlarına ve sorumluluklarına göre akıllıca dağıtmaktır.

Deneyimlerime göre, bütçe yapmanın en büyük faydası, paranı nerede harcadığını somut olarak görmeni sağlaması. Örneğin, bir ay boyunca dışarıda yemeğe ne kadar para harcadığını bütçe yapmadan tahmin etmek zordur. Ama bütçede "Dışarıda Yemek: 1500 TL" gibi bir madde olduğunda, durumu net olarak görürsün. Bu da seni nereye ne kadar harcadığına dikkat etmeye iter.

Neden Bütçe Yapmalı?

Bütçe yapmak, finansal hedeflerine ulaşmanın temel taşıdır. Eğer bir gün bir ev almak, araba değiştirmek veya sadece borçlarından kurtulmak istiyorsan, bütçe olmadan bu yolda nereye gittiğini bilemezsin. Bir örnek vermek gerekirse, ayda ortalama 2000 TL tasarruf etmek istediğini düşün. Eğer aylık gelirin 10.000 TL ise ve giderlerin 8.000 TL ise, bu hedefe ulaşmak için bütçene şu şekilde bakarsın:

• Gelir: 10.000 TL
• Zorunlu Giderler (Kira, faturalar vb.): 5.000 TL
• Değişken Giderler (Gıda, ulaşım vb.): 3.000 TL
• Eğlence ve Sosyal Giderler: 1.000 TL
• Tasarruf: Hedef 2.000 TL

Bu basit örnekte, mevcut giderlerinle (9.000 TL) 1.000 TL tasarruf edebiliyorsun. Hedefine ulaşmak için ya gelirini artırman ya da giderlerinden (örneğin eğlence veya değişken giderlerden) 1.000 TL daha kısmalısın. İşte bütçe sana bu analiz imkanını sunuyor.

Bütçe Türleri ve Yapılandırması

Bütçe dediğimizde aklına sadece kişisel harcamalar gelmesin. Ülkeler, şirketler, hatta projeler bile bütçe yapar. Kişisel bütçeleri ise farklı şekillerde yapılandırabilirsin. En yaygınlarından biri "Sıfır Tabanlı Bütçe". Bu yöntemde, her bir kuruşun nereye harcandığı bellidir. Yani gelirinden tüm giderlerini çıkardığında sıfır kalır; tüm para bir yere atanmıştır. Diğeri ise daha esnek olan "Kural Bazlı Bütçeler", mesela 50/30/20 kuralı: Gelirinin %50'sini ihtiyaçlara, %30'unu isteklerine (eğlence, hobiler vb.), %20'sini ise tasarruf ve borç ödemeye ayırırsın.

Deneyimlerime göre, başlangıç için en pratiği 50/30/20 kuralı gibi esnek bir yapı kullanmaktır. Başlangıçta katı olmak bunaltıcı olabilir. Zamanla kendi harcama alışkanlıklarını öğrendikçe daha detaylı bütçe tabloları oluşturabilirsin. Önemli olan, harcamalarını kategorilere ayırmak ve her kategori için bir limit belirlemektir.

Pratik Bütçe Yapma İpuçları

Bütçe yapmak bir kereye mahsus bir iş değil, sürekli bir süreçtir. İşte sana birkaç pratik ipucu:

• Tüm Gelir Kaynaklarını Belirle: Maaşın, ek iş gelirin, kira gelirin gibi aklına gelen tüm paranın girdiği yerleri listele.
• Harcamalarını Takip Et: Bir ay boyunca her harcamanı not al. Telefonuna indirdiğin bir bütçe uygulaması, bir not defteri veya bir excel tablosu kullanabilirsin. En sevdiğim yöntem, banka ve kredi kartı ekstrelerini düzenli olarak kontrol etmek ve gerekiyorsa harcamaları kategorize etmek.
• Sabit ve Değişken Giderleri Ayır: Kira, kredi ödemesi gibi her ay değişmeyen giderler sabit giderlerdir. Gıda, eğlence, giyim gibi değişen giderler ise değişken giderlerdir.
• Gerçekçi Ol: İlk başta kendine çok sıkı hedefler koymak yerine, mevcut durumuna uygun bir bütçe oluştur. Zamanla iyileştirmeler yapabilirsin.
• Düzenli Gözden Geçir: Bütçeni haftalık veya en azından aylık olarak gözden geçir. Beklenmedik harcamalar veya gelir değişiklikleri karşısında bütçeni güncellemekten çekinme.
• Tasarruf Kalemini Önceliklendir: Gelirinin bir kısmını hemen kenara ayırmak, bütçenin en önemli parçalarından biridir. Bunu otomatikleştirirsen, daha az mücadele edersin. Örneğin, maaşının yattığı gün belirli bir miktarın otomatik olarak başka bir hesaba aktarılmasını sağlayabilirsin.