Stoklar nedir Muhasebe?

Stoklar: Muhasebenin Gizli Kahramanları

Stoklar, bir işletmenin hem en değerli varlıklarından biri hem de en karmaşık takip edilmesi gereken unsurlarından. Bir işletmenin ne kadar sattığını, ne kadar ürettiğini ve gelecekte ne kadar ihtiyaç duyacağını doğrudan etkiler. Muhasebede stokları doğru yönetmek, kârınızı maksimize etmenin ve nakit akışınızı dengede tutmanın anahtarıdır.

Deneyimlerime göre, birçok işletme stokları sadece "orada duran bir şeyler" olarak görüyor. Oysa ki bu varlıkların her birinin bir maliyeti var ve bu maliyet, satış fiyatını, dolayısıyla kâr marjını doğrudan etkiliyor. Örneğin, bir tekstil firması düşünelim. Bir gömlek üretmek için kumaş, iplik, düğme, işçilik, enerji gibi birçok maliyet kalemi var. Bu maliyetler doğru bir şekilde stok maliyetine yüklenmezse, o gömleğin gerçek maliyetini bilemez ve dolayısıyla doğru satış fiyatını belirleyemezsin. Bu da kâr hanenize doğrudan yansır.

Stok Maliyet Yöntemleri: Hangisi Sana Göre?

Stok maliyetini belirlemenin birkaç farklı yolu var ve her birinin işletmene göre avantajları dezavantajları mevcut. Bunlardan en yaygın olanları FIFO (İlk Giren İlk Çıkar) ve Ağırlıklı Ortalama Maliyet yöntemleridir.

• FIFO (İlk Giren İlk Çıkar): Bu yöntemde, stoğa ilk giren malın ilk çıkan maliyet üzerinden hesaplandığını varsayarsın. Özellikle fiyatların arttığı dönemlerde, daha eski ve düşük maliyetli ürünlerin maliyetini önce çıkardığın için kârın daha yüksek görünür. Ancak bu, vergi yükünü de artırabilir. Bir market düşün, bozulabilir ürünleri FIFO ile yönetmek mantıklıdır. İlk gelen sütleri önce satarsın.
• Ağırlıklı Ortalama Maliyet: Bu yöntemde ise, elindeki tüm stoğun toplam maliyetini toplam stok miktarına bölerek ortalama bir maliyet belirlersin. Bu yöntem, fiyatların dalgalandığı durumlarda daha stabil bir maliyet yapısı sunar ve uygulaması daha kolaydır. Örneğin, bir elektronik mağazasında telefonların sürekli farklı fiyatlardan gelmesi durumunda bu yöntem daha uygun olabilir.

Stok Sayımı: Sadece Bir Sayı Değil!

Stok sayımı, sadece "kaç tane ürünümüz var" sorusunun cevabını bulmak değildir. Bu, aynı zamanda muhasebe kayıtlarınla fiziksel stokların arasındaki tutarlılığı sağlamak ve olası kayıpları, fireleri veya hataları tespit etmek için kritik bir süreçtir.

Deneyimlerime göre, düzenli ve doğru stok sayımı yapılmayan işletmelerde ciddi kayıplar yaşanabilir. Bir depo düşün; bir ürün kaybolmuş, başka bir ürün yanlış yere konmuş veya sevkiyat sırasında bir eksiklik olmuş. Eğer stok kayıtların fiziksel durumla uyuşmuyorsa, bunu fark etmen çok zorlaşır. Bu da finansal tablolarının güvenilirliğini zedeler. Bu yüzden periyodik sayımlar (örneğin ayda bir veya çeyrekte bir) ve dönem sonu sayımları (yılda bir veya iki kez) vazgeçilmezdir.

Stok Devir Hızı: İşletmenin Nabzı

Stok devir hızı, bir işletmenin stoklarını ne kadar sürede sattığını gösteren en önemli performans göstergelerinden biridir. Yüksek stok devir hızı, stokların hızla satıldığını ve sermayenin verimli kullanıldığını gösterir. Düşük stok devir hızı ise elde fazla stok tutulduğunu, satışların yavaşladığını veya stokların eskidiğini gösterebilir.

Stok devir hızını hesaplamak için genellikle "Satılan Malın Maliyeti / Ortalama Stok Değeri" formülü kullanılır. Örneğin, bir yıl içinde 1.000.000 TL'lik mal sattıysan ve ortalama stok değerin 200.000 TL ise, stok devir hızın 5 olur. Bu, stoklarını yılda 5 kez yenilediğin anlamına gelir. Bu rakam, sektörüne göre değerlendirilmelidir. Bir gıda işletmesi için 5 devir hızı düşükken, bir mobilya işletmesi için normal veya iyi olabilir. Bu oranı takip ederek, hangi ürünlerin yavaş sattığını, hangilerine daha fazla stok yapılması gerektiğini anlayabilirsin.

Pratik İpuçları:

• Teknolojiden Yararlan: Stok takip programları veya barkod sistemleri, stok yönetimini inanılmaz derecede kolaylaştırır. Maliyetleri düşürür ve hataları minimize eder.
• ABC Analizi Yap: Stoklarını değerlerine göre sınıflandır. A grubu (en değerli %20 stok, toplam değerin %80'ini oluşturur) stoklara daha fazla odaklan, sıkı takip et.
• Minimum ve Maksimum Stok Seviyelerini Belirle: Ürünlerin satış hızına ve tedarik sürelerine göre bir minimum stok seviyesi belirleyerek mal sıkıntısı yaşamazsın. Maksimum seviye ise fazla stok tutmanı engeller.
• Görsel Düzenleme Önemli: Deponun düzenli olması, sayım yapmayı ve ürünleri bulmayı hızlandırır.