Psikolojide davranış ne demek?
İçindekiler
Günlük hayatımızda sıkça duyduğumuz "davranış" kelimesi, psikoloji biliminde çok daha derin ve kapsamlı bir anlama sahiptir. Peki, psikolojide davranış tam olarak ne ifade eder? Bu yazımızda, davranışın psikolojik boyutunu, farklı türlerini ve davranışlarımızı etkileyen faktörleri inceleyeceğiz.
Psikolojide Davranışın Tanımı
Davranış, en basit tanımıyla, bir organizmanın içsel ve dışsal uyaranlara karşı gösterdiği tepkilerdir. Bu tepkiler, gözlemlenebilir ve ölçülebilir eylemler olabileceği gibi, düşünceler, duygular ve fizyolojik süreçler gibi içsel süreçleri de kapsayabilir. Psikolojide davranış, sadece insanların değil, hayvanların da eylemlerini ve tepkilerini içerir.
Davranış, bir neden-sonuç ilişkisi içinde değerlendirilir. Bir uyaran, bir davranışı tetikler ve bu davranışın sonuçları, gelecekteki davranışları şekillendirebilir. Örneğin, bir öğrencinin sınavda yüksek not alması (uyaran), onu daha çok çalışmaya teşvik edebilir (davranış).
Davranışın Farklı Türleri
Davranışlar, çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir. Bazı yaygın davranış türleri şunlardır:
- Doğuştan Gelen Davranışlar: Refleksler ve içgüdüler gibi, öğrenme yoluyla kazanılmayan, genetik olarak belirlenen davranışlardır. Örneğin, bir bebeğin emme refleksi veya bir kuşun yuva yapma içgüdüsü.
- Öğrenilmiş Davranışlar: Deneyimler ve öğrenme süreçleri sonucunda kazanılan davranışlardır. Örneğin, bisiklet sürmeyi öğrenmek veya yabancı bir dil konuşmak.
- Bilinçli Davranışlar: Bireyin farkında olarak ve isteyerek gerçekleştirdiği davranışlardır. Örneğin, bir karar vermek veya bir problemi çözmek.
- Bilinçsiz Davranışlar: Bireyin farkında olmadan gerçekleştirdiği davranışlardır. Örneğin, tırnak yemek veya ayak sallamak.
Davranışları Etkileyen Faktörler
Davranışlar, birçok farklı faktörden etkilenir. Bu faktörler, genetik yatkınlıklar, çevresel koşullar, sosyal etkileşimler, kültürel değerler ve bireysel deneyimler gibi geniş bir yelpazede yer alabilir. Örneğin, bir kişinin agresif davranışlar sergilemesinde, genetik faktörlerin yanı sıra, şiddete maruz kalma, olumsuz aile ortamı ve sosyal öğrenme gibi çevresel faktörler de rol oynayabilir.
Psikologlar, davranışları anlamak ve değiştirmek için çeşitli yöntemler kullanırlar. Gözlem, deney, anket ve görüşme gibi yöntemlerle veri toplayarak, davranışların nedenlerini ve sonuçlarını analiz ederler. Bu analizler sonucunda, davranış sorunlarını çözmek, performansı artırmak ve yaşam kalitesini yükseltmek için çeşitli müdahaleler geliştirirler.
Sonuç olarak, psikolojide davranış, organizmaların içsel ve dışsal uyaranlara karşı gösterdiği tepkilerin bütünüdür. Davranışları anlamak, insan doğasını anlamak ve daha iyi bir yaşam sürmek için önemlidir. Unutmayalım ki, davranışlarımız, kim olduğumuzun ve dünyaya nasıl tepki verdiğimizin bir yansımasıdır.