🗞️ Manisa Haber

Bilgisayar kullanırken nelere dikkat edilmelidir yazınız?

12 Haziran 2025 Manisa Haber

Bilgisayar Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Deneyimlerime göre, bilgisayar kullanırken en çok göz ardı edilen ama aslında en kritik olan üç ana başlık var: güvenlik, sağlık ve verimlilik. Hadi gel, bunları biraz açalım.

1. Siber Güvenlik: Kale Gibi Korun!

İnternet dünyası devasa bir okyanus gibi; içinde hem hazineler hem de köpekbalıkları var. Bilgisayarını sağlam tutmak, bu köpekbalıklarından korunmanın ilk adımı. Benim gözlemlediğim kadarıyla, çoğu kişi temel güvenlik önlemlerini bile almıyor.

  • Şifreler: Artık "123456" Devri Bitti!
    Bak, bu gerçekten çok önemli. Bir araştırmaya göre, internet kullanıcılarının %60'ından fazlası birden fazla platformda aynı veya çok benzer şifreleri kullanıyor. Bu, kapıları ardına kadar açık bırakmak demek! Şifrelerin en az 12 karakterden oluşmalı, büyük-küçük harf, rakam ve özel karakter içermeli. Mümkünse her platform için farklı şifre kullan. Unutmakta zorlanıyorsan, güvenilir bir şifre yöneticisi (örneğin LastPass, Bitwarden) kullanabilirsin.
  • Güncelleme Candır: İşletim Sistemi ve Yazılımlar
    Windows, macOS, Linux fark etmez; işletim sistemini ve kullandığın programları (tarayıcılar, ofis yazılımları, antivirüs) düzenli olarak güncelle. Neden mi? Çünkü bu güncellemeler genellikle yeni özellikler getirmekten ziyade, keşfedilen güvenlik açıklarını kapatır. Bir açık, bilgisayar korsanları için davetiye demektir. Microsoft'un aylık yamaları bile binlerce açığı kapatıyor, düşün.
  • Antivirüs Yazılımı: Lüks Değil, İhtiyaç!
    "Ben dikkatliyim, virüs bulaşmaz" deme. Oltalama (phishing) saldırıları, zararlı yazılımlar (malware) o kadar sofistike hale geldi ki, bazen en deneyimli kullanıcılar bile tuzağa düşebiliyor. Kaliteli bir antivirüs yazılımı (Kaspersky, ESET, Bitdefender gibi) bilgisayarını sürekli tarar ve olası tehditleri engeller. Düzenli tam sistem taraması yapmayı da unutma.
  • Yedekleme: Verilerin Sigortası
    Bilgisayarın bir gün bozulabilir, çalınabilir veya bir fidye yazılımı (ransomware) kurbanı olabilirsin. Bu durumda tüm verilerini kaybetmek istemiyorsan, düzenli yedekleme şart. Harici diskler, bulut depolama servisleri (Google Drive, Dropbox, OneDrive) bunun için ideal. 3-2-1 kuralını düşünebilirsin: verinin 3 kopyası, 2 farklı ortamda, 1 tanesi off-site (fiziksel olarak başka bir yerde).

2. Ergonomi ve Göz Sağlığı: Kendine İyi Bak!

Bilgisayar başında uzun saatler geçiren bir nesiliz. Bu, omurga, boyun, bilek ve göz sağlığımızı doğrudan etkiliyor. Deneyimlerime göre, çoğu kişi bu konuda şikayetçi ama somut bir adım atmıyor.

  • Doğru Oturuş Pozisyonu: Omurganın Dostu Ol
    Ayakların yere tam basmalı, dizlerin 90 derece açıyla bükülü olmalı. Sandalyenin arkası belini desteklemeli. Dirseklerin klavyeye yakın ve 90-100 derece açıyla durmalı. Bileklerini klavye veya fare kullanırken düz tutmaya özen göster. Bir ofis çalışanının ortalama günde 8 saat bilgisayar başında oturduğunu düşünürsek, doğru duruş kronik ağrıların önüne geçer.
  • Monitör Yüksekliği ve Mesafesi: Gözlerini Koru
    Monitörün üst kenarı göz hizanda veya biraz altında olmalı. Ekrana olan uzaklığın ise kol mesafesi kadar, yani yaklaşık 50-70 cm civarında olmalı. Ekran parlaklığını ortam ışığına göre ayarla. Çok parlak veya çok loş ışık göz yorgunluğuna neden olur. Mavi ışık filtreleri (Windows'ta Gece Işığı, macOS'ta Night Shift) göz yorgunluğunu azaltmada yardımcı olabilir.
  • 20-20-20 Kuralı: Gözlerin İçin Mola
    Her 20 dakikada bir, ekrandan uzaklaş ve 20 saniye boyunca 20 metre (veya 6 metre) uzaktaki bir şeye bak. Bu, göz kaslarının dinlenmesine ve odaklanma yeteneğinin korunmasına yardımcı olur. Göz kuruluğunu önlemek için bilinçli olarak daha sık göz kırpmayı da unutma.
  • Kısa Molalar: Ayağa Kalk, Hareket Et!
    Sadece gözlerin değil, tüm vücudun molaya ihtiyacı var. Her saat başı 5-10 dakikalık kısa molalar ver. Ayağa kalk, esneme hareketleri yap, biraz yürü. Bu, kan dolaşımını hızlandırır, kas gerginliğini azaltır ve zihinsel olarak da tazelenmene yardımcı olur.

3. Verimlilik ve Temizlik: Bilgisayarın Nefes Alsın!

Yavaş çalışan bir bilgisayar kadar sinir bozucu bir şey yoktur. Deneyimlerime göre, birçok kullanıcı bilgisayarının neden yavaşladığını anlamaz ve basit çözümleri göz ardı eder.

  • Gereksiz Dosyaları Sil: Hard Diskini Ferahlat
    İndirilenler klasörün, masaüstün, belgeler klasörün... Buralarda biriken gereksiz dosyalar, eski kurulum dosyaları, geçici dosyalar hard diskinde yer kaplar ve sistemi yavaşlatır. Haftalık veya aylık olarak bu alanları temizlemeyi alışkanlık haline getir. Windows'ta Disk Temizleme aracını, macOS'ta depolama yönetimi araçlarını kullanabilirsin.
  • Başlangıç Programları: Azı Karar, Çoğu Zarar
    Bilgisayar açıldığında otomatik olarak başlayan programlar, açılış süresini uzatır ve sistem kaynaklarını (RAM, CPU) tüketir. Görev Yöneticisi (Windows) veya Sistem Ayarları (macOS) üzerinden başlangıç programlarını kontrol et ve gerçekten ihtiyacın olmayanları devre dışı bırak. Çoğu antivirüs, bulut depolama uygulaması gibi programların otomatik başlaması gerekirken, Spotify, Steam gibi uygulamaların her zaman otomatik başlamasına gerek yok.
  • Tarayıcı Eklentileri ve Sekmeler: RAM Canavarları
    Web tarayıcıları, özellikle Chrome, çok fazla RAM tüketebilir. Fazla sayıda açık sekme ve gereksiz tarayıcı eklentileri (uzantılar) bu tüketimi daha da artırır. Kullanmadığın eklentileri kaldır, aynı anda çok fazla sekme açık tutmamaya çalış. Sekme gruplama veya "askıya alma" eklentileri bu konuda yardımcı olabilir.
  • Fiziksel Temizlik: Toz Düşmanıdır
    Bilgisayarın içi zamanla tozlanır. Özellikle fanlar ve soğutucu bloklar tozla dolduğunda, bilgisayarın ısınmaya başlar ve performans düşer. Laptop kullanıyorsan, hava deliklerini düzenli olarak kontrol et ve temizle. Masaüstü bilgisayar kullanıyorsan, yılda bir veya iki kez kasanın içini basınçlı hava ile temizlemek performansını önemli ölçüde artıracaktır. Isınan bir bilgisayarın ömrü kısalır, bunu unutma.