🗞️ Manisa Haber

Ortalama tahsilat Suresi nasıl hesaplanır?

15 Haziran 2025 Manisa Haber

Ortalama Tahsilat Süresi Nasıl Hesaplanır?

Ortalama tahsilat süresi, bir işletmenin alacaklarını ne kadar sürede tahsil edebildiğini gösteren kritik bir finansal metriktir. Bu süreyi doğru hesaplamak ve iyileştirmek, nakit akışınızı yönetmek ve finansal sağlığınızı korumak için şart.

Ortalama Tahsilat Süresi (Days Sales Outstanding - DSO) Nedir ve Neden Önemlidir?

Ortalama Tahsilat Süresi (DSO), müşterilerinize sattığınız mal veya hizmetler için ödeme yapmalarının ortalama kaç gün sürdüğünü gösterir. Basitçe söylemek gerekirse, paranızı müşteride ne kadar süreyle beklettiğinizin bir ölçüsüdür. Yüksek bir DSO, işletmenizin tahsilat süreçlerinde sorunlar yaşadığını veya müşterilerinizin ödeme alışkanlıklarının yavaş olduğunu gösterebilir. Bu durum, işletmenizin nakit akışını olumsuz etkileyerek operasyonel maliyetlerinizi artırabilir, büyüme potansiyelinizi sınırlayabilir ve hatta finansal sıkıntılara yol açabilir.

Deneyimlerime göre, birçok işletme bu metriği göz ardı ediyor veya yanlış hesaplıyor. Örneğin, tahsilat süreleri uzadığında, işletmelerin ek finansmana (kredi gibi) yönelmesi gerekebilir ki bu da faiz maliyetlerini beraberinde getirir. DSO'yu takip etmek, bu tür ek maliyetlerden kaçınmanıza ve finansal kaynaklarınızı daha verimli kullanmanıza olanak tanır.

Ortalama Tahsilat Süresi (DSO) Nasıl Hesaplanır?

Ortalama Tahsilat Süresini hesaplamanın temel formülü şöyledir:

DSO = (Ticari Alacaklar / Toplam Kredili Satışlar) * Dönemdeki Gün Sayısı

Burada:

  • Ticari Alacaklar: Belirli bir dönem sonundaki (örneğin ay sonu, çeyrek sonu veya yıl sonu) henüz tahsil edilmemiş müşteri borçlarının toplamıdır. Bu bilgi genellikle bilanço, "Alacaklar" veya "Ticari Alacaklar" satırında bulunur.
  • Toplam Kredili Satışlar: İlgili dönemdeki (DSO'yu hesapladığınız dönemle aynı) tüm kredili satışların toplamıdır. Peşin satışlar bu hesaba dahil edilmez.
  • Dönemdeki Gün Sayısı: Hesabı yaptığınız döneme göre belirlenir. Genellikle bir ay için 30, bir çeyrek için 90 veya bir yıl için 365 gün kullanılır. Daha doğru bir analiz için her ayın kendi gün sayısı (30, 31, 28, 29) kullanılabilir.

Örnek: Bir şirketin 30 Haziran itibarıyla ticari alacakları 150.000 TL ve Haziran ayı boyunca yaptığı kredili satışlar 300.000 TL olsun. Haziran ayı 30 gün çektiği için DSO şöyle hesaplanır:

DSO = (150.000 TL / 300.000 TL) 30 gün = 0.5 30 = 15 gün

Bu, şirketin müşterilerinden ödeme almak için ortalama 15 gün beklediği anlamına gelir. Bu rakam, sektör ortalamalarına ve şirketin kendi geçmiş performansına göre değerlendirilmelidir.

DSO'yu İyileştirmek İçin Neler Yapılabilir?

DSO'nuzu düşürmek, yani tahsilatlarınızı hızlandırmak için uygulayabileceğiniz birkaç pratik yöntem var:

  • Kredi Politikalarınızı Gözden Geçirin: Yeni müşterilere kredi verirken daha sıkı kontroller yapın. Kredi limitlerini belirlerken dikkatli olun ve düzenli olarak müşterilerinizin finansal durumunu gözlemleyin. Deneyimlerime göre, riskli müşterilere karşı daha dikkatli olmak, geç tahsilatları önemli ölçüde azaltır.
  • Fatura ve Ödeme Süreçlerini Hızlandırın: Faturalarınızı olabildiğince hızlı bir şekilde müşterilerinize gönderin. E-fatura sistemlerini kullanarak bu süreci daha da otomatik hale getirebilirsiniz. Ödeme koşullarınızı net bir şekilde belirtin ve erken ödeme indirimleri gibi teşvikler sunmayı düşünebilirsiniz. Örneğin, "10 gün içinde ödeme yapana %2 indirim" gibi.
  • Tahsilat Süreçlerini Otomatikleştirin ve Takip Edin: Geciken ödemeler için otomatik hatırlatma e-postaları veya SMS'ler ayarlayın. Borcu olan müşterilerle proaktif bir iletişim kurun. Hangi müşterilerin ödeme yapmadığını ve ne kadar süredir geciktiğini takip etmek için bir CRM (Müşteri İlişkileri Yönetimi) sistemi veya basit bir takip tablosu kullanabilirsiniz. Bu, borçları unutmanızı engeller ve tahsilatı hızlandırır.
  • Farklı Ödeme Seçenekleri Sunun: Müşterilerinize banka havalesi, EFT, kredi kartı, online ödeme platformları gibi çeşitli ödeme yöntemleri sunmak, ödeme yapmalarını kolaylaştırabilir ve dolayısıyla tahsilat sürenizi kısaltabilir.

Sektörel Karşılaştırmalar ve Hedef Belirleme

DSO'nuzu yorumlarken, bunu sektörünüzdeki diğer şirketlerle karşılaştırmak çok önemlidir. Örneğin, hızlı tüketim ürünleri sektöründe birkaç gün DSO makul karşılanabilirken, büyük inşaat projelerinde bu süre 60-90 gün veya daha fazla olabilir. Kendi sektörünüzdeki ortalamayı bilmek, sizin için gerçekçi bir hedef belirlemenize yardımcı olur.

Deneyimlerime göre, şirketin kendi geçmiş performansına bakarak DSO'yu zaman içinde adım adım düşürmeye çalışmak en etkili yoldur. Bir anda çok agresif hedefler koymak yerine, her çeyrekte veya yılda belirli bir oranda düşüş hedeflemek daha yönetilebilir ve sürdürülebilirdir. Örneğin, mevcut DSO'nuz 45 günse, hedefiniz bir sonraki çeyrekte 40 güne indirmek olabilir.

Unutmayın, ortalama tahsilat süresini etkin bir şekilde yönetmek, işletmenizin finansal sağlığını güçlendirmenin ve nakit akışınızı optimize etmenin anahtarlarından biridir.