Iki kişi arasında sözleşme nedir?

İki Kişi Arasında Sözleşme Nedir?

İki kişi arasında bir sözleşme, temelde bir hukuki bağlayıcılığı olan anlaşmadır. Bu, taraflardan birinin bir şeyi yapmayı veya yapmamayı kabul ettiği, karşılığında diğer tarafın da belirli bir edimde bulunmayı taahhüt ettiği durumdur. Günlük hayatımızda farkında olmadan sayısız sözleşme yaparız. Örneğin, bir marketten ekmek aldığında, satıcıyla ekmek karşılığında para verme konusunda bir sözleşme yapmış olursun.

Deneyimlerime göre, birçok insan sözleşme denince sadece resmi ve noter onaylı belgeler aklına gelir. Oysa bu, olayın sadece bir kısmıdır. Sözleşmeler, yazılı olmak zorunda değildir. Tarafların iradelerinin karşılıklı ve birbirine uygun şekilde açıklanmasıyla sözlü olarak da kurulabilirler. Ancak yazılı olmayan sözleşmelerin ispatı zor olabilir. Örneğin, bir arkadaşına borç verirken 500 TL’ye anlaştıysanız ve o kişi bu parayı geri ödemezse, bu durumu kanıtlamak için bir yazılı belgeye (senet, borç sözleşmesi vb.) veya en azından bir banka dekontuna ihtiyacın olur. Yazılı sözleşmeler, özellikle gayrimenkul alım satımı, iş sözleşmeleri veya kira sözleşmeleri gibi önemli konularda hem ispat kolaylığı sağlar hem de anlaşmazlıkların önlenmesine yardımcı olur.

Sözleşmenin Temel Unsurları

Bir sözleşmenin geçerli olabilmesi için bazı temel unsurlar gereklidir. Bunlar şunlardır:

• Taraflar: Sözleşmeyi yapan, en az iki kişi veya tüzel kişilik olmalıdır. Bu tarafların hukuki ehliyete sahip olması gerekir. Yani, 18 yaşını doldurmuş ve akıl sağlığı yerinde olması genel kuraldır.
• Konu: Sözleşmenin içeriğini oluşturan edimdir. Bu bir mal teslimi, hizmet ifası, para ödemesi gibi şeyler olabilir. Konunun hukuka ve ahlaka aykırı olmaması gerekir. Örneğin, yasa dışı bir madde satışı sözleşmesi geçersizdir.
• İrade Beyanı: Tarafların sözleşme yapmaya yönelik karşılıklı ve birbirine uygun iradelerinin olması şarttır. Bu irade, açıkça veya zımnen (örtülü olarak) açıklanabilir.
• Sebep: Sözleşmenin yapılma amacını ifade eder. Örneğin, bir evin kiralanmasının sebebi barınma ihtiyacını karşılamaktır.

Pratik Öneriler ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Sözleşme yaparken göz önünde bulundurman gereken bazı önemli noktalar var. Deneyimlerime göre, bu detaylara dikkat etmek ileride yaşanabilecek pek çok sorunu engelleyebilir:

• Okuyun ve Anlayın: İmzaladığınız her belgeyi, özellikle de sözleşmeleri dikkatlice okuyun. Anlamadığınız bir kısım varsa, mutlaka sözleşmeyi yapan taraftan açıklama isteyin veya bir uzmandan (avukat gibi) yardım alın. Bir sözleşmenin genellikle 10-15 sayfa arasında olabileceğini düşünürsek, tüm detayları anlamak önemlidir.
• Ödeme Koşulları: Eğer bir ödeme söz konusuysa, bu ödemenin ne zaman, nasıl ve hangi miktarlarda yapılacağı açıkça belirtilmelidir. Örneğin, peşinat miktarı, taksitlendirme varsa taksit tutarları ve ödeme tarihleri net olmalı.
• Teslimat ve Süreler: Bir mal teslimi veya hizmet ifası söz konusuysa, teslimatın ne zaman yapılacağı, hangi koşullarda gerçekleştirileceği ve eğer bir süre kısıtlaması varsa bunun ne olduğu net bir şekilde yazılmalıdır. Bir inşaat projesinde teslim tarihi örneğin 12 ay olarak belirlenebilir ve bu süre sözleşmede yer almalıdır.
• Gizlilik ve Sorumluluk: Sözleşmede tarafların gizlilik yükümlülükleri veya bir tarafın diğerine karşı olan sorumlulukları belirtilmişse, bu maddeleri iyi anlamak gerekir. Bir teknoloji projesinde fikri mülkiyet haklarının nasıl korunacağı gibi konular bu kapsamdadır.
• Yazılı Olmayan Sözleşmeler: Yukarıda da belirttiğim gibi, sözlü sözleşmeler geçerli olsa da ispat açısından zorluk yaratır. Bu nedenle, özellikle önemli anlaşmalar için mutlaka yazılı bir sözleşme yapmaya özen göster. Bir arkadaşınla araba alım satımı yaparken bile basit bir "satış sözleşmesi" ile olası sorunları önleyebilirsin.

Unutma, bir sözleşme iki taraf arasında karşılıklı bir güvendir ama aynı zamanda hukuki bir çerçevedir. Bu çerçeveyi net çizmek, her iki taraf için de daha sağlam bir zemin oluşturur.