Işçi maaşı nasıl hesaplanır?

15 Haziran 2025 Manisa Haber

İşçi Maaşı Nasıl Hesaplanır? Adım Adım Rehberiniz

Bir işçi olarak maaşının nasıl hesaplandığını bilmek, paranı yönetme ve haklarını öğrenme açısından kritik. Hadi gel, bu karmaşık görünen süreci birlikte basitleştirelim.

Temel Maaş (Brüt Ücret)

Maaş hesaplamasının temeli brüt ücrettir. Bu, sigorta kesintileri ve vergiler düşülmeden önceki toplam kazancındır. İş sözleşmende veya işe alım sırasında sana bildirilen rakam genellikle brüt ücrettir. Örneğin, aylık brüt ücretin 10.000 TL ise, bu rakam üzerinden hesaplamalar başlar.

Zorunlu Kesintiler: SGK Primleri ve Gelir Vergisi

Brüt ücretten önce iki ana kesinti yapılır: SGK primleri ve gelir vergisi.

SGK Primleri

SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) primleri, hem senin hem de işverenin ödediği iki kısımdan oluşur. Ancak işçi olarak sana yansıyan kısmı senin brüt ücretinden düşülür.

Kısa Vadeli Sigorta Kolları Primi (İş Kazası, Meslek Hastalığı): Genellikle brüt ücretin %1'i ile %6,5'i arasında değişir. Bu oran işin risk grubuna göre belirlenir. Bir ofis çalışanı için bu oran düşükken, ağır sanayide çalışan biri için daha yüksek olabilir. Örneğin, brüt ücretinin %2'si bu kesinti olsun.
Uzun Vadeli Sigorta Kolları Primi (Malullük, Yaşlılık, Ölüm): Bu kesinti brüt ücretinin %9'udur. Buna ek olarak, isteğe bağlı BES (Bireysel Emeklilik Sistemi) kesintileri de varsa bunlar da buradan düşülebilir.
Genel Sağlık Sigortası (GSS) Primi: Bu kesinti de brüt ücretinin %7,5'i kadardır.

Örnek hesaplama: Aylık brüt 10.000 TL brüt ücret üzerinden:

Kısa Vadeli Sigorta Kolları Primi (%2 varsayalım): 10.000 TL * %2 = 200 TL
Uzun Vadeli Sigorta Kolları Primi (%9): 10.000 TL * %9 = 900 TL
Genel Sağlık Sigortası (%7,5): 10.000 TL * %7,5 = 750 TL

Toplam SGK Primi (İşçi Payı): 200 + 900 + 750 = 1.850 TL. (Bu rakamlar işverenin ödediği payı içermez.)

Gelir Vergisi

Gelir vergisi, birikimli olarak artan oranlı bir tarife üzerinden hesaplanır. Her yıl güncellenen vergi dilimleri bulunur. Önceki aylarda hesaplanan ve vergiye tabi olan gelirine eklenerek hesaplama yapılır. Ancak ilk maaş hesaplaması için basitçe şöyle düşünebilirsin:

Vergi Matrahı: Brüt ücretten SGK işçi payı düşüldükten sonra kalan tutardır. Yani 10.000 TL - 1.850 TL = 8.150 TL.
Gelir Vergisi Dilimleri (2023 için örnektir, her yıl değişir):

70.000 TL'ye kadar: %15
150.000 TL'nin 70.000 TL'si için 10.500 TL, fazlası için %20
... ve bu şekilde devam eder.

Damga Vergisi: Gelir vergisi ve diğer bazı vergilerin yanında küçük bir oranda damga vergisi de kesilir. Bu da genellikle çok küçük bir tutardır.

Deneyimlerime göre, ortalama bir çalışan için gelir vergisi kesintisi brüt ücretin %15 ile %20'si arasında bir yere denk gelebilir. Örneğin, 8.150 TL vergi matrahı üzerinden:

Gelir Vergisi (%15 varsayalım): 8.150 TL * %15 = 1.222,5 TL

Net Maaşınızı Hesaplayalım

Şimdi asıl merak ettiğin kısma geldik: net maaş. Bu, eline geçen paradır.

Net Maaş = Brüt Maaş - SGK İşçi Payı - Gelir Vergisi - Damga Vergisi (ve varsa diğer kesintiler)

Örnek hesaplama:

Brüt Maaş: 10.000 TL
SGK İşçi Payı: 1.850 TL
Gelir Vergisi: 1.222,5 TL
Damga Vergisi (örneğin 75 TL): 75 TL

Net Maaş: 10.000 TL - 1.850 TL - 1.222,5 TL - 75 TL = 6.852,5 TL

Pratik İpucu: İşverenlerin sana vermesi gereken bordro (maaş pusulası) üzerinde tüm bu kalemler ayrı ayrı belirtilir. Bir sonraki bordronu dikkatle incele ve hesaplamaların doğru olup olmadığını kontrol et.

Ek Ücretler ve Kesintiler

Yukarıdaki temel hesaplamaların dışında, maaşını etkileyebilecek başka unsurlar da vardır:

Fazla Mesai Ücreti

Eğer normal çalışma saatlerinin dışında çalışırsan, bu süreler sana ek ücret olarak ödenir. Bu ücret, normal saatlik brüt ücretinin %50 fazlası olarak hesaplanır. Yani saatlik ücretin 50 TL ise, fazla mesai saatin 75 TL olur.

İzin Ücreti

Kullanmadığın yıllık izinler için de maaşında bir artış söz konusu olabilir veya hak ettiğin kadar izin süresi boyunca tam maaş alırsın.

AGİ (Asgari Geçim İndirimi) - Bu Kalktı!

Önceden AGİ, bekar çalışanlar için gelir vergisinden belirli bir miktar düşülmesini sağlardı. Ancak 1 Ocak 2024 itibarıyla AGİ uygulaması kaldırıldı. Bu, tüm çalışanların gelir vergisi hesaplamasında önemli bir değişikliğe yol açtı. Artık vergi hesaplamasında AGİ baz alınmayacak.

Yasal Kesintiler ve İcra Kesintileri

Çeşitli yasal zorunluluklar (örneğin nafaka) veya icra takipleri nedeniyle maaşından ek kesintiler yapılabilir. Bu kesintiler de bordrona işlenir.

Deneyimlerimden Pratik Öneriler

Bordronu Anla: Aldığın her bordroyu dikkatle incele. Anlamadığın bir kalem varsa çekinmeden insan kaynakları departmanına veya mali müşavire sor.
Vergi Dilimlerine Dikkat: Yılın sonlarına doğru gelir vergisinin artan dilimlere girmesiyle maaşında bir düşüş olabilir. Bu durumu önceden bilmek, bütçeni ona göre ayarlamanı sağlar.
Hesaplama Araçları Kullan: İnternette SGK ve gelir vergisi hesaplaması yapan birçok araç bulabilirsin. Bunları kullanarak kendi maaşını yaklaşık olarak hesaplayabilirsin.
Haklarını Bil: İş Kanunu'nda belirtilen fazla mesai ücretleri, yıllık izin hakkı gibi konularda bilgi sahibi olman, haklarını daha iyi kullanmanı sağlar.

Unutma, paranı doğru yönetmenin ilk adımı, nasıl kazanıldığını ve nelerin kesildiğini anlamaktır. Bu bilgilerle maaş hesaplaması artık senin için daha şeffaf bir süreç olacaktır.