Besin olarak tüketebileceğimiz türleri olan mantar çeşidi nedir?
Yenilebilir Mantarlar: Sofrana Lezzet Katacak Seçenekler
Mantarlar, doğanın bize sunduğu gizemli ve lezzetli besinlerden. Ama bilmediğin bir gerçek var: Her mantar yenmez, hatta bazıları zehirlidir! Bu yüzden, mantar toplama işi ciddi bilgi ve deneyim gerektiriyor. Eğer bu konuda profesyonel değilsen, en güvenlisi marketten veya güvenilir bir satıcıdan temin etmek. Peki, sofrana güvenle katabileceğin, besleyici ve lezzetli mantar türleri hangileri? Gel, sana deneyimlerime göre en popüler ve kolay ulaşılabilir olanlardan bahsedeyim.
1. Kültür Mantarı: Her Sofranın Vazgeçilmezi
Sanırım en çok tükettiğin mantar türü kültür mantarıdır. Beyaz şapkalı, genellikle yuvarlak hatlı bu mantarlar, süpermarketlerin sebze reyonunda her zaman bulunur. Fiyatı uygun, tadı nötr olduğu için her yemeğe kolayca adapte olur. Genellikle Agaricus bisporus türünden gelir ve dünya genelinde en çok üretilen mantardır. Deneyimlerime göre, bu mantarı sotelerde, omletlerde, çorbalarda ve et yemeklerinin yanında rahatlıkla kullanabilirsin. Hatta ince dilimleyip çiğ olarak salatalara ekleyenler bile var! Protein ve lif açısından zengin olması da cabası. 100 gramında yaklaşık 3 gram protein bulunur ve kalori değeri oldukça düşüktür (ortalama 22 kcal). Pişirme süresi de oldukça kısadır, genellikle 5-7 dakikada hazır olur.
2. İstiridye Mantarı: Et Dokulu ve Aromatik
Son yıllarda popülaritesi artan bir diğer mantar ise istiridye mantarı (Pleurotus ostreatus). Adını istiridye kabuğuna benzeyen şeklinden alır. Genellikle gri tonlarında, bazen de açık kahverengi veya pembe renkte olabilirler. Kültür mantarına göre daha etli ve yoğun bir dokuya sahiptir. Özellikle et yemeyenler için harika bir alternatif olabilir. Deneyimlerime göre, zeytinyağında sarımsakla soteleyip baharatlarla tatlandırdığında adeta bir et yemeği lezzeti verir. Izgarada da gayet güzel olur. Hatta bazı restoranlar istiridye mantarını "vegan biftek" olarak sunar! B vitamini ve potasyum açısından zengin olmasının yanı sıra, bağışıklık sistemini destekleyici özelliklere de sahiptir. Pişirirken çok fazla su salmadığı için kızartmalarda ve fırın yemeklerinde de tercih edilebilir.
3. Shiitake Mantarı: Umami Lezzetinin Kaynağı
Asya mutfağının vazgeçilmezi olan shiitake mantarı (Lentinula edodes), son yıllarda bizim mutfaklarımıza da girmeye başladı. Koyu kahverengi şapkalı, genellikle daha belirgin bir kokuya sahip bu mantarlar, diğerlerinden daha yoğun ve "umami" dediğimiz o beşinci temel lezzeti barındırır. Kurutulmuş hali daha aromatiktir ve suya ıslatıldıktan sonra kullanılır. Deneyimlerime göre, çorbalara, noodle yemeklerine ve stir-fry'lara muhteşem bir lezzet katıyor. Özellikle miso çorbasının olmazsa olmazıdır. Shiitake mantarı, bağışıklık sistemini güçlendiren lentinan adlı bir polisakkarit içerir ve kolesterol düşürücü etkileri olduğu da bilinir. Taze bulmak biraz daha zor olabilir ama Asya marketlerinde veya büyük süpermarketlerde kurutulmuşuna rahatlıkla ulaşabilirsin. Kurutulmuş shiitake'leri kullanmadan önce ılık suda en az 30 dakika bekletmeli ve saplarını kesmelisin; sapları genellikle sert olur ve yenmez.
Pratik İpuçları ve Öneriler
- Temizlik: Mantarları asla çok fazla yıkama. Süngerimsi yapıları suyu emer ve lezzetlerini kaybetmelerine neden olur. Nemli bir bezle silmek veya çok hızlıca durulayıp hemen kurulamak en iyisidir.
- Saklama: Mantarları buzdolabında kağıt havluya sararak veya delikli bir poşette sakla. Hava alması çürümesini engeller. Genellikle 3-5 gün tazeliğini korurlar.
- Pişirme: Mantarlar yüksek ateşte ve az yağda pişirildiğinde daha lezzetli olur. Kalabalık tavada pişirmek yerine azar azar pişirerek suyunu salmalarını engellersin.
- Zehirli Mantarlara Dikkat: Tekrar uyarıyorum: Doğadan mantar toplama konusunda bilgin yoksa, asla deneme! Zehirli mantarlar ölümcül olabilir. Güvendiğin yerlerden, bildiğin türleri al.
Umarım bu bilgiler, sofrana yeni lezzetler katman için sana yol gösterir. Afiyet olsun!