Evde mantar yetiştirilir mi?

Evde Mantar Yetiştirmek Mümkün mü?

Evet, evde mantar yetiştirmek kesinlikle mümkün ve hatta deneyimlerime göre oldukça keyifli bir hobi olabilir. Piyasada bulduğunuz tek tip mantarlardan daha fazlasını tatmak, kendi emeğinizle taze ürün elde etmek harika bir duygu. Üstelik doğru yöntemlerle hiç de karmaşık değil.

Neler Gerekli? Mantar Türleri ve Başlangıç Kitleri

Evde mantar yetiştirmeye başlarken öncelikle hangi tür mantar yetiştirmek istediğine karar vermen önemli. Türkiye'de evde yetiştirmeye en uygun olanlar istiridye mantarı ve kardinal mantarıdır. Bunların dışında shiitake de popülerdir ama biraz daha hassas olabilir.

Başlangıç için en pratik yol, hazır mantar yetiştirme kitlerini kullanmak. Bu kitler genellikle şu bileşenleri içerir:

• Mantar Miseli (Tohumu): Mantarın büyümesini sağlayacak olan ana madde. Genellikle talaş veya tahıl taneleri üzerine aşılanmış olarak gelir.
• Substrat (Besin Ortamı): Mantarın büyüyeceği malzeme. İstiridye mantarı için genellikle buğday sapı, talaş veya pamuk lifleri kullanılır.
• Poşet veya Kap: Substratın içinde mantarın gelişeceği, genellikle delikli özel poşetler veya kaplar.

Bu kitler, miselin substratı tamamen sarması (inkübasyon süresi) ve ardından mantarın filizlenmesi için gerekli ortamı sağlar. Ortalama olarak bir kit, ekiminden itibaren 15-30 gün içinde ilk hasada hazır hale gelebilir. Örneğin, kaliteli bir istiridye mantarı kiti, doğru koşullar sağlandığında bir döngüde 1-2 kg ürün verebilir.

İdeal Ortam Koşulları: Sıcaklık, Nem ve Işık

Mantar yetiştirmenin en kritik noktası, doğru çevresel koşulları sağlamak. Mantarlar, sebzeler gibi doğrudan güneş ışığına ihtiyaç duymaz, hatta bu onlar için zararlı olabilir. Deneyimlerime göre, mantarın gelişimi için ideal ortam şunları içerir:

• Sıcaklık: Çoğu ev mantarı türü için 18-24°C arası idealdir. Sürekli aynı sıcaklıkta tutmak, ani dalgalanmalardan kaçınmak büyüme hızını olumlu etkiler. Kışın ev içi sıcaklığı genellikle bu aralıkta olduğu için ek bir ısıtıcıya çoğu zaman gerek kalmaz.
• Nem: Mantarın en çok ihtiyaç duyduğu şey nemdir. Oda nemi genellikle %50-60 civarındadır ama mantarların gelişimi için bu oranın %80-95 civarında olması gerekir. Bunu sağlamak için şu yöntemleri uygulayabilirsin:
  • Kitin veya yetiştirme kabının üzerine sürekli nemli tuttuğun bir bez örtmek.
  • Günde 2-3 kez ince bir su püskürtücü ile mantarın üzerine ve çevresine su püskürtmek. Burada dikkat etmen gereken nokta, mantarı doğrudan değil, etrafına ve üzerine spreyleme yapmaktır.
  • Küçük bir sera veya plastik kutu içine koyup üstünü kapatarak nemi içeride tutmak.
• Hava Dolaşımı: Mantarlar, solunum yaparken karbondioksit üretir ve oksijene ihtiyaç duyar. Ortamda sürekli taze hava akışı olmalı, ancak bu hava akışı çok şiddetli olmamalıdır. Kabın veya poşetin üzerindeki delikler bunun için yeterlidir. Eğer kapalı bir ortam kullanıyorsan, günde birkaç kez kısa süreli havalandırma yapmalısın.
• Işık: Mantarların ışığa ihtiyacı yoktur. Hatta doğrudan güneş ışığı onların ölümüne neden olabilir. Dolaylı, loş ışıklı bir ortam yeterlidir. Bir kiler, dolap içi veya penceresiz bir oda ideal olabilir.

Hasat Zamanı ve Sonrası

Mantarın ne zaman hasat edileceğini anlamak oldukça kolaydır. Mantarların şapkaları belirgin bir büyüklüğe ulaştığında ve kenarlarındaki perde (veil) yırtılmaya başladığında hasat zamanı gelmiş demektir. İstiridye mantarlarında bu genellikle mantarın yanlara doğru yayılmaya başladığı zamandır.

Hasat etmek için mantarı sapından nazikçe çevirerek veya keskin bir bıçakla tabanından keserek alabilirsin. Mümkünse mantarın tabanını temiz tutmaya çalış, bu da yeni mantarların çıkmasını teşvik eder.

Bir döngü hasat bittikten sonra, kitin hala canlıysa ve doğru koşullar sağlanmaya devam ederse, birkaç gün dinlendirip yeniden sulayarak ikinci veya üçüncü bir hasat dönemi elde edebilirsin. Deneyimlerime göre, iyi bakılan bir kit 2-3 döngü ürün verebilir.