Glutenli ürünler hangileri?

Glutenli Ürünler: Ne Yiyoruz, Ne Yemiyoruz?

Gluten hassasiyeti veya çölyak hastalığı gibi durumlar nedeniyle beslenmesine dikkat edenler için gluten içeren ürünleri bilmek hayat kurtarıcı olabilir. Deneyimlerime göre, bazen basit gibi görünen ürünlerin bile içinde gizli gluten olabiliyor. Gelin, bu gizem perdesini birlikte aralayalım.

Öncelikle, glutenin ne olduğunu kısaca hatırlayalım. Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir protein türüdür. Hamura esneklik ve kabarıklık kazandırır. Bu nedenle, bu tahılların kendisi ve onlardan yapılan birçok ürün doğal olarak gluten içerir.

Buğday, Arpa ve Çavdar: Temel Kaynaklar

Glutenin en bilinen kaynakları şunlardır:

• Buğday: Ekmeklerin, makarnaların, keklerin, kurabiyelerin ve hamur işlerinin temel taşıdır. Simit, poğaça, börek gibi her türlü fırın ürünü genellikle buğday unu ile yapılır.
• Arpa: Özellikle malt ve malt özü şeklinde karşımıza çıkar. Bira ve bazı kahve benzeri içeceklerin üretiminde kullanılır. Arpa unu veya yarması da bazı gıdalarda bulunabilir.
• Çavdar: Çavdar unuyla yapılan ekmekler, özellikle tam çavdar ekmekleri, daha yoğun ve lifli bir yapıya sahiptir. Bazı müsli ve kahvaltılık gevreklerde de çavdar bulunabilir.

Bu tahılların kendisini yiyebileceğin gibi, bu tahıllardan elde edilen unlarla yapılan her türlü ürüne dikkat etmen gerekir. Örneğin, bir marketten aldığın hazır kek karışımı, paketlenmiş bisküvi veya bazı hazır çorbaların içindeki kıvam artırıcılarda buğday nişastası veya buğday unu olabileceğini unutma.

Gizli Gluten Kaynakları ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Asıl dikkat etmemiz gereken nokta, içinde glutenin doğrudan ana madde olarak bulunmadığı ama işleme sırasında veya katkı maddesi olarak eklendiği ürünler. Bunlar genellikle:

• Hazır Soslar ve Çeşniler: Ketçap, mayonez, hardal, soya sosu gibi ürünlerin bazılarında kıvam artırıcı olarak buğday nişastası veya malt özü kullanılabilir. Soya sosunun kendisi zaten buğday içerir.
• İşlenmiş Et Ürünleri: Sosis, salam, köfte gibi ürünlerin bağlayıcı maddesi olarak buğday unu veya galeta unu eklenebilir. Bu nedenle etiket okumak çok önemli.
• Bazı Tatlılar ve Şekerlemeler: Hazır pudingler, bazı dondurmalar veya jellerin içinde stabilizatör veya kıvam verici olarak gluten içeren maddeler bulunabilir.
• Kutu İçecekler ve Kahve Benzeri Ürünler: Malt içeren veya malt özü kullanılan içeceklerin çoğu gluten içerir.

Deneyimlerime göre, bir ürünün üzerinde "glutensiz" ibaresi yoksa, etiketini mutlaka ama mutlaka okumalısın. İçindekiler kısmında buğday, arpa, çavdar, malt, malt özü, buğday nişastası gibi ifadeler aramalısın. Özellikle "modifiye nişasta" gibi ifadeler her zaman temiz olmayabilir; hangi bitkiden elde edildiği belirtilmemişse şüpheli yaklaşmakta fayda var.

Glutensiz Bir Dünya Mümkün: Alternatifler Neler?

Neyse ki, gluten içermeyen birçok lezzetli alternatif var. Bunları hayatına dahil ederek beslenmeni çeşitlendirebilirsin:

• Doğal Olarak Glutensiz Tahıllar: Pirinç, mısır, kinoa, karabuğday (greçka), yulaf (eğer çapraz bulaşma riski yoksa veya sertifikalı glutensiz ise), darı, teff gibi tahıllar güvenle tüketilebilir.
• Glutensiz Unlar ve Mamulleri: Pirinç unu, mısır unu, badem unu, hindistan cevizi unu, nohut unu, karabuğday unu gibi unlarla ekmek, kek ve kurabiye yapabilirsin. Günümüzde marketlerde hazır glutensiz ekmek, makarna ve un karışımları da bulmak mümkün.
• Meyve, Sebze, Baklagiller, Kuruyemişler ve Tohumlar: Bunların hepsi doğal olarak glutensizdir ve beslenmenin temelini oluşturmalıdır.

Pratik bir ipucu olarak, dışarıda yemek yerken menüdeki seçenekleri dikkatlice incele. Eğer emin olamazsan, garsona sormaktan çekinme. Özellikle kızartmalarda kullanılan yağın daha önce glutenli bir ürün için kullanılıp kullanılmadığına dikkat etmek de çapraz bulaşmayı önlemek açısından önemlidir.