Dizde şişlik neyin belirtisi?

Dizde Şişlik: Nedenleri ve Ne Yapmalı?

Dizinde bir şişlik fark ettiysen, muhtemelen bunun nedenini merak ediyorsundur. Tecrübelerime göre, dizdeki şişlikler pek çok farklı sebepten kaynaklanabilir. Önemli olan, bu şişliğin altında yatan nedeni anlayıp doğru adımları atmak. Panik yapmaya gerek yok ama göz ardı etmek de doğru olmaz.

Travma Sonrası Şişlikler: Beklenen Durumlar

Dizin bir darbe aldığında, düştüğünde veya spor yaparken ani bir hareketle zorlandığında şişlik çok normaldir. Vücudumuzun doğal tepkisi budur.

• Burkulma ve Zorlanmalar: Ligament (bağ) veya tendonlarda meydana gelen gerilmeler veya yırtılmalar sonucu diz çevresindeki dokularda sıvı birikimi olur. Örneğin, basketbol veya futbol oynarken ani yön değiştirmelerde ön çapraz bağ (ACL) yaralanması sıkça görülür ve bu da belirgin bir şişliğe yol açar. Genellikle 24-72 saat içinde ödem çözülmeye başlar.
• Kıkırdak Zedelenmeleri: Dizdeki menisküs gibi kıkırdak yapılarının hasar görmesi de şişliğin yaygın nedenlerindendir. Merdivenden inerken veya dizini büküp çevirirken ani bir ağrı ve ardından gelişen şişlik menisküs problemi belirtisi olabilir.

Bu tür durumlarda ilk yapman gereken RICE prensibini uygulamak: Rest (Dinlenme), Ice (Buz Uygulaması), Compression (Baskı Bandajı) ve Elevation (Yüksekte Tutma). Buz paketini doğrudan cildine uygulamaktan kaçın, ince bir havluya sar. Buz tedavisini günde birkaç kez, her seferinde 15-20 dakika uygulayabilirsin. Şişliğin artması veya ağrının şiddetlenmesi durumunda mutlaka bir doktora başvurmalısın.

İltihaplanma ve Ekleme Hastalıkları

Bazen dizdeki şişlik, bir travma olmaksızın, vücudun içsel bir tepkisinden kaynaklanabilir.

• Artrit Türleri: Diz eklemi iltihabı (artrit), en sık görülen şişlik nedenlerinden biridir. Osteoartrit (kireçlenme) ve romatoid artrit gibi durumlar, eklem içindeki zarın iltihaplanmasına ve sıvı üretmesinin artmasına yol açar. Yaşla birlikte osteoartrit riski artar; 50 yaş üstü bireylerde daha sık rastlanır. Sabahları eklemde tutukluk ve hareketle birlikte ağrının artması tipiktir.
• Bursit: Diz eklemi çevresinde bulunan ve kemikle tendonlar arasında tampon görevi gören bursaların iltihaplanması da şişliğe neden olur. Özellikle diz üstü uzun süre baskı altında kaldığında (örneğin halı dokuyanlarda) veya tekrar eden hareketler sonucu bursit gelişebilir. Diz kapağının önünde görülen şişliklerde bursit akla gelmelidir.
• Tendinit: Diz çevresindeki tendonların iltihaplanması da şişlik yapar. Patellar tendinit (sıçrayıcı dizi) veya kuadriseps tendiniti gibi durumlarda aktivite sırasında veya sonrasında ağrı ve şişlik görülebilir.

Eğer şişlik uzun süredir devam ediyorsa, kızarıklık, sıcaklık ve hareket kısıtlılığı eşlik ediyorsa, bu bir iltihaplanma belirtisi olabilir. Bu durumda mutlaka bir romatolog veya ortopedi doktoru ile görüşmen önemlidir. Doktorun yapacağı fiziksel muayene ve gerekirse röntgen, MR gibi tetkikler ile doğru tanıyı koyacaktır.

Diz Kapsülü Dışı Oluşumlar ve Diğer Nedenler

Bazen şişlik, diz ekleminin doğrudan kendisinden değil, çevresindeki diğer yapılardan kaynaklanabilir.

• Baker Kisti: Diz arkasında oluşan bu kist, genellikle diz eklemindeki başka bir sorunun (menisküs yırtığı, artrit gibi) belirtisidir. Diz arkasında oluşan, nohut tanesinden ceviz büyüklüğüne kadar değişebilen, içi sıvı dolu bir şişlik olarak kendini gösterir. Dizi bükmekle daha belirgin hale gelebilir.
• Enfeksiyonlar: Nadiren de olsa diz eklemi enfeksiyonları (septik artrit) ciddi bir şişlik ve ağrı nedenidir. Bu durumda şişliğe genellikle yüksek ateş, kızarıklık ve şiddetli ağrı eşlik eder. Acil tıbbi müdahale gerektiren bir durumdur.

Dizinde fark ettiğin şişlik, her zaman ciddi bir durumun göstergesi olmayabilir ancak yine de dikkatli olmakta fayda var. Eğer şişlik birkaç günden uzun sürerse, ağrın şiddetliyse veya şişlikle birlikte ateş gibi başka belirtiler varsa, bir hekime başvurmaktan çekinme. Unutma, erken teşhis ve doğru tedavi, uzun vadede diz sağlığın için en iyisidir.