Kenan Evren neler yaptı?

Kenan Evren, Türkiye Cumhuriyeti'nin 7. Cumhurbaşkanı olarak görev yapmış ve 12 Eylül 1980 askeri darbesinin liderliğini üstlenmiş bir figürdür. Türk siyasi tarihinde derin izler bırakan Evren'in icraatları, hem destekleyenleri hem de eleştirenleri olan karmaşık bir mirası temsil etmektedir. Bu yazıda, Kenan Evren'in Türkiye'ye etkilerini ve neler yaptığını daha yakından inceleyeceğiz.

12 Eylül Darbesi ve Sonuçları

Kenan Evren'in adıyla özdeşleşen en önemli olay, 12 Eylül 1980'de gerçekleşen askeri darbedir. Darbenin gerekçesi olarak ülkede artan siyasi istikrarsızlık, şiddet olayları ve ekonomik sorunlar gösterilmiştir. Darbe sonrası, Türkiye Büyük Millet Meclisi feshedilmiş, siyasi partiler kapatılmış ve anayasa askıya alınmıştır. Binlerce kişi gözaltına alınmış, işkence görmüş ve yargılanmıştır.

Darbe döneminde, sıkıyönetim ilan edilmiş ve temel hak ve özgürlükler kısıtlanmıştır. Basın sansürlenmiş, sendikaların faaliyetleri durdurulmuş ve üniversiteler üzerinde baskı kurulmuştur. Kenan Evren ve darbeci generaller, ülkeyi "istikrara kavuşturmak" ve "terörü sonlandırmak" amacıyla bu önlemleri aldıklarını savunmuşlardır. Ancak, darbe dönemi insan hakları ihlalleri ve siyasi baskılar nedeniyle yoğun eleştirilere maruz kalmıştır.

1982 Anayasası

Darbe yönetiminin en önemli icraatlarından biri, 1982 Anayasası'nın hazırlanması ve halkoyuna sunulmasıdır. Kenan Evren, anayasanın hazırlanmasında aktif rol oynamış ve halkoylamasında "evet" oyu verilmesi için yoğun propaganda yapmıştır. Anayasa, devletin yetkilerini güçlendiren, bireysel hak ve özgürlükleri kısıtlayan ve yürütmeyi güçlendiren bir yapıya sahipti.

1982 Anayasası, o dönemden günümüze kadar birçok kez değiştirilmiş olsa da, temel yapısı ve bazı hükümleri hala tartışma konusudur. Anayasanın, darbe döneminin izlerini taşıdığı ve demokratikleşme sürecini yavaşlattığı yönünde eleştiriler bulunmaktadır. Kenan Evren'in bu anayasadaki rolü, onun siyasi mirasının önemli bir parçası olarak kabul edilir.

Cumhurbaşkanlığı Dönemi ve Sonrası

Kenan Evren, 1982 Anayasası ile birlikte Cumhurbaşkanı seçilmiş ve 1989 yılına kadar bu görevi sürdürmüştür. Cumhurbaşkanlığı döneminde, darbe döneminin etkilerini azaltmaya yönelik bazı adımlar atılmış olsa da, insan hakları ihlalleri ve siyasi baskılar devam etmiştir. 1987 yılında yapılan bir referandumla, darbe liderlerine yargılanma yolunu açan bir düzenleme kabul edilmiştir.

Kenan Evren, 2010 yılında 12 Eylül Darbesi ile ilgili olarak yargılanmış ve müebbet hapis cezasına çarptırılmıştır. Ancak, sağlık sorunları nedeniyle cezasını çekemeden 2015 yılında hayatını kaybetmiştir. Evren'in ölümü, Türkiye'deki darbe tartışmalarını yeniden alevlendirmiş ve onun mirası hakkındaki farklı görüşler bir kez daha gündeme gelmiştir.

Kenan Evren'in Türkiye siyasi tarihindeki rolü, karmaşık ve tartışmalıdır. Bir yandan, ülkeyi istikrara kavuşturduğu ve terörle mücadele ettiği savunulurken, diğer yandan insan hakları ihlalleri ve demokratik değerlere zarar verdiği eleştirileri yapılmaktadır. Kenan Evren'in icraatları, Türkiye'nin yakın tarihini anlamak ve geleceğini şekillendirmek açısından önemli bir ders niteliğindedir.