Kısa çizgi tarihlerde kullanılır mı?

Kısa Çizgi ve Tarihler: Doğru Kullanımın Püf Noktaları

Kısa çizginin tarihlerle birlikte kullanımı, yazılı iletişimde sıkça karşılaştığımız ama bazen kafa karıştıran bir durumdur. Deneyimlerime göre, bu konuda yapılan en yaygın hata, kısa çizginin her zaman "arası" anlamında kullanılması gerektiği yanılgısıdır. Oysa durum biraz daha karmaşık ve dilbilgisel incelikler içeriyor.

  1. Tarih Aralığı Belirtirken Kısa Çizgi (Tire) Kullanımı

Bir tarih aralığını belirtirken, evet, kısa çizgi (tire) kullanılır. Ancak burada önemli bir detay var: Bu kısa çizgi, bitişik değil, iki tarafında da boşluk bırakılarak yazılmalıdır. Bu, Türk Dil Kurumu'nun (TDK) belirlediği kuraldır ve yazılı metinlerdeki okunabilirliği ve anlam bütünlüğünü sağlar.

  • Örnek: 1923 – 1938 (Atatürk dönemi)
  • Yanlış Kullanım: 1923-1938 (Bitişik yazım)

Bu kullanım, belirli bir zaman diliminin başlangıcını ve bitişini net bir şekilde ifade eder. Örneğin, bir tarih kitabında "Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluş dönemi 1299 – 1453 yılları arasındadır" şeklinde bir ifade gördüğünde, bu kısa çizginin bir aralığı işaret ettiğini anlarsın.

  1. Tarihlerde Eğik Çizgi (Slash) Kullanımı ve Kısa Çizgi ile Karışımı

Gün, ay ve yıl tarihlerini yazarken kısa çizgi kullanmak, özellikle Türkçe metinlerde, dilbilgisel olarak doğru değildir. Bu tür durumlarda eğik çizgi (slash) kullanılır. Bu, uluslararası standartlara da daha yakındır ve tarih formatlarının netliğini sağlar. Kısa çizginin bu bağlamda kullanılması, çoğu zaman İngilizce yazım alışkanlıklarının etkisiyle ortaya çıkan bir hatadır.

  • Doğru Kullanım: 29/10/1923 (Cumhuriyet'in ilanı)
  • Yanlış Kullanım: 29-10-1923 (Kısa çizgi kullanımı)

Deneyimlerime göre, özellikle dijital platformlarda ve form doldururken bu ayrım sıklıkla göz ardı ediliyor. Ancak resmi yazışmalarda, akademik metinlerde veya yayıncılıkta bu kurala uymak, metnin güvenilirliğini ve profesyonelliğini artırır.

  1. "İle" Anlamında Kullanım ve İkilemler

Bazı durumlarda, iki kişi, yer veya kavram arasında bir ilişkiyi veya karşıtlığı belirtmek için kısa çizgi kullanılır. Ancak tarihlerle ilgili konumuzda, bu durum genellikle "ile" bağlacının yerine geçmez. Örneğin, "Türkiye – Yunanistan ilişkileri" gibi ifadelerde kısa çizgi doğru kullanılırken, tarihlerde "1923 – 1938 yılları ile" demek yerine doğrudan aralık belirtmek tercih edilir.

Bir diğer yaygın yanılgı da, kısa çizginin "eksi" işareti gibi algılanmasıdır. Matematiksel işlemlerdeki eksi işaretinden farklı olarak, tarih aralıklarında kullanılan kısa çizgi, sadece bir aralığı işaret eder ve sayısal bir çıkarma işlemi anlamına gelmez. Bu ayrım, metinleri doğru anlamak ve yazmak için kritik öneme sahiptir.

Özetle, kısa çizginin tarihlerle kullanımında anahtar nokta, neyi ifade etmek istediğindir: bir zaman aralığı mı, yoksa belirli bir tarih mi? Bu ayrımı iyi kavradığında, yazılı iletişiminde çok daha net ve doğru bir dil kullanabilirsin.