Hikayede anlatılan olay nasıl bulunur?
Hikayede Anlatılan Olayı Bulmanın Yolları
Hikayede anlatılan olayı bulmak, özellikle edebi metinlerde, ilk bakışta göründüğünden daha karmaşık olabilir. Çünkü olay, sadece bir eylemden ibaret değildir; aynı zamanda bu eylemin nedenlerini, sonuçlarını ve karakterler üzerindeki etkilerini de kapsar. Deneyimlerime göre, bu süreci birkaç temel adıma ayırmak işini kolaylaştırır.
- Temel Olay Örgüsünü Çözümle
Bir hikayeyi okurken, öncelikle giriş, gelişme ve sonuç bölümlerini zihninde belirle. Olay, genellikle gelişme bölümünde doruk noktasına ulaşır. Peki, bu ne anlama geliyor?
- Giriş: Karakterlerin ve ortamın tanıtıldığı, olayların zeminini oluşturan kısımdır. Burada genellikle ana bir olay olmaz, daha çok olaylara giden yol çizilir. Örneğin, "Ali'nin köyüne uzun bir aradan sonra dönmesi" bir olay değil, olayın başlangıcıdır.
- Gelişme: Hikayenin ana çatışmasının ortaya çıktığı, olayların birbirini tetiklediği ve karakterlerin bu olaylar karşısında tepki verdiği bölümdür. İşte ana olay veya olaylar zinciri burada gizlidir. Bir karakterin önemli bir karar alması, bir tehlikeyle karşılaşması, bir sırrın açığa çıkması gibi durumlar genellikle bu kısımda yer alır.
- Sonuç: Olayların çözüme kavuştuğu veya bir sonuca bağlandığı kısımdır. Bu, ana olayın nihai etkisini gösterir. Örneğin, "Ali'nin köydeki sorunları çözmesi" bir olaydır ve sonucudur.
Kendine şu soruları sor: Hikayenin başında ne değişiyor? Karakterlerin hayatında hangi dönüm noktaları yaşanıyor? Hikaye neyin etrafında dönüyor? Genellikle bu soruların cevabı, ana olayı veya olaylar dizisini sana verecektir.
- Ana Karakterin Motivasyonunu ve Çatışmasını İncele
Olay, genellikle karakterlerin bir hedefi, arzusu veya yaşadığı bir sorun etrafında şekillenir. Bir hikayedeki ana olayı anlamak için, ana karakterin ne istediğini ve bu isteğe ulaşmak için hangi engellerle karşılaştığını bulman gerekir.
- Motivasyon: Karakteri harekete geçiren nedir? Sevgi mi, intikam mı, adalet mi, hayatta kalma isteği mi? Örneğin, bir hikayede ana karakterin motivasyonu "kayıp bir hazineyi bulmak" ise, hikayenin ana olayı bu hazineyi arama sürecindeki maceralar ve karşılaşılan zorluklar olacaktır.
- Çatışma: Karakterin hedefine ulaşmasını engelleyen dış veya iç güçler nelerdir? Bu bir başka karakter mi, doğa mı, toplum mu, yoksa karakterin kendi içindeki korkuları mı? Çatışma, olayın dinamiğini oluşturur. Örneğin, "hazineyi bulma" motivasyonuna sahip karakterin çatışması, "hazineyi arayan başka bir grup" veya "doğal afetler" olabilir. Olay, bu çatışmaların yaşandığı anlardır.
Unutma, bir hikayede birden fazla küçük olay olabilir. Ancak ana olay, genellikle karakterin en büyük mücadelesini ve bu mücadelenin sonucunu kapsar.
- Zaman Çizelgesi ve Neden-Sonuç İlişkilerini Kur
Olaylar genellikle bir zaman çizelgesi üzerinde ilerler ve birbirlerini tetikler. Bir olayın nedenini ve sonucunu anlamak, o olayın hikayedeki önemini kavramana yardımcı olur.
- Zaman Çizelgesi: Hikayeyi kronolojik olarak zihninde canlandırmaya çalış. İlk ne oldu? Sonra ne oldu? Bu adımlar arasındaki geçişler nasıl gerçekleşti? Örneğin, "bir cinayetin işlenmesi" bir olaydır. Ardından "dedektifin olayı araştırması" başka bir olaydır ve bu iki olay birbirini takip eder.
- Neden-Sonuç İlişkisi: Bir olayın diğerini nasıl tetiklediğini düşün. "X olayı oldu çünkü Y olayı gerçekleşti" veya "X olayı, Y olayına yol açtı." Bu zinciri takip etmek, hikayenin ana akışını ve dolayısıyla ana olaylarını ortaya çıkarır. Bir karakterin yanlış bir karar alması (neden), onun başını belaya sokmasına (sonuç) neden olabilir. Bu "başını belaya sokma" hali, hikayenin ana olaylarından biri haline gelir.
Bazen hikayelerde geriye dönüşler (flashback) veya ileriye sıçramalar (flashforward) olabilir. Bu durumlar kafa karıştırıcı olsa da, ana olayın zaman çizelgesini belirlerken, bu ek bilgileri ana akışa yerleştirmeye çalış. Olay, hikayenin temel direğidir; onu doğru tespit etmek, metni eksiksiz anlamanın anahtarıdır.