Çatalhöyük Neolitik Kenti nerededir?

Çatalhöyük Neolitik Kenti Nerede?

Çatalhöyük, aslında Konya Ovası'nın güney doğusunda, Cihanbeyli Platosu üzerinde, Karaman'a da pek uzak olmayan bir yerde karşımıza çıkıyor. Tam olarak ilçe merkezine 52 kilometre mesafede, Yassıhöyük köyü yakınlarında yer alıyor. Yani yolun düştüğünde otobüsle veya özel aracınla rahatlıkla ulaşabileceğin bir lokasyonda.

Peki, neden burası bu kadar önemli? Çünkü burası basit bir yerleşim yeri değil. Çatalhöyük, tam 9.500 yıl öncesine, yani Neolitik Çağ'ın tam ortasına ait bir kent. Düşünsene, o zamanlar insanlar henüz tunç çağına yeni yeni geçmeye başlarken, buradaki insanlar tam anlamıyla organize bir hayat kurmuşlar. Hatta ilk şehirleşme örneklerinden biri olarak kabul ediliyor. Bu da onu arkeoloji dünyası için adeta bir hazine yapıyor.

Neolitik Çağ'da Bir Kent Hayatı: Çatalhöyük'te Neler Oluyordu?

Çatalhöyük'ü özel kılan şeylerden biri de mimarisi. Burada evler birbirine bitişik nizamda yapılmış. Yani sokak yok, bunun yerine çatılar geçiş alanı olarak kullanılıyor. İnsanlar evlerine çatıdaki merdivenlerle girip çıkıyorlarmış. Bunu ilk duyduğumda gözümde canlandıramadım desem yalan olur. Kendi kendine yeten, kapalı bir yaşam alanı gibi düşün.

Bir diğer ilginç detay ise yaşam alanlarının içindeki dekorasyon. Evlerin duvarlarında av sahneleri, boğa tasvirleri, hatta tanrıça figürleri bulunmuş. Bu da bize o dönemdeki insanların sanata, inançlara ne kadar önem verdiğini gösteriyor. Kazı çalışmalarında bulunan boynuzlar, heykeller, süs eşyaları gerçekten inanılmaz. Mesela, bazı evlerde bulunan insan iskeletlerinin kafataslarının çıkarılıp ayrı bir yere konulduğu, bazılarının ise alçıyla kaplanıp boyandığı görülmüş. Bu, ölü gömme adetlerinin ne kadar farklı ve karmaşık olduğunu gösteriyor.

Ayrıca Çatalhöyük'te tarım ve hayvancılığın yanı sıra zanaat da oldukça gelişmiş. Obsidyen (volkan camı) aletler, çakmaktaşı aletler, kemik iğneler, boncuklar yapılmış. Bu da şunu gösteriyor: insanlar sadece hayatta kalma mücadelesi vermiyor, aynı zamanda kendilerini geliştiren, üreten bir toplummuş.

Çatalhöyük'e Gittiğinde Görmen Gerekenler ve Dikkat Etmen Gerekenler

Çatalhöyük'e gittiğinde öncelikle bir arkeoloji meraklısı olarak orada yürütülen kazıların ne kadar büyük bir sabır ve titizlik gerektirdiğini daha iyi anlayacaksın. Kazı alanına girdiğinde, o devasa yerleşimin katmanlarını, farklı yaşam dönemlerini görmek sana eski çağlara yolculuk yaptıracak.

Çatalhöyük'ün sadece bir höyük olmadığını, binlerce yıl önce orada yaşamış, üremiş, inanmış insanların bir hikayesini barındırdığını unutma. Gittiğinde o atmosferi içine çekmeye çalış. Orada sana anlatılanları dinle ve o zamanki insanlarla bir bağ kurmaya çalış.

Neden Çatalhöyük Önemli Bir Miras?

Çatalhöyük'ün dünya mirası listesinde yer almasının çok geçerli sebepleri var. Birincisi, insanlık tarihinin başlangıcına ışık tutması. Tarım devrimiyle birlikte yerleşik hayata geçen insanların ilk büyük kentlerinden birini burada görüyoruz. İkincisi, karmaşık sosyal yapısını ve dini inançlarını anlamamızı sağlaması. Üçüncüsü ise sanatsal ve teknolojik gelişiminin izlerini taşıması. Düşünsene, yaklaşık 7.500 yıl boyunca kesintisiz yerleşim görmüş bir yer burası. Bu bile başlı başına bir başarı.

Kısacası, Çatalhöyük sadece taş yığınları değil, aynı zamanda insanlığın köklerine uzanan, bize geçmişimiz hakkında çok şey anlatan canlı bir tarih dersi. Orada bulunmak, gerçekten de paha biçilmez bir deneyim.