Avrupa Kıtası'nda hangi ülkeler yer almaz?

Avrupa Kıtası'nda Yer Almayan Ülkeler ve Nedenleri

Avrupa kıtası dediğimizde aklımıza genellikle Batı ve Doğu Avrupa ülkeleri gelir, değil mi? Almanya, Fransa, Rusya'nın Avrupa kısmı, Türkiye'nin bir kısmı... Ama bu kıta sınırları bazen biraz muğlaklaşabiliyor. Deneyimlerime göre, "Avrupa'da sayılır mı?" diye en çok sorulan ülkeler ve bunun nedenleri var. Gelin, bu konuya biraz netlik getirelim.

Asya Kıtası ile Paylaşılan Coğrafyalar

En büyük kafa karışıklığı, coğrafi olarak hem Avrupa hem de Asya'ya uzanan ülkelerde yaşanıyor. Bu durumun en bariz örneği Rusya. Rusya'nın yaklaşık %77'lik devasa bir kısmı Asya kıtasında yer alırken, sadece %23'lük bir bölümü Avrupa sınırları içerisinde kalır. Moskova, St. Petersburg gibi büyük şehirleri Avrupa'da olsa da, Sibirya gibi devasa toprakları tamamen Asya'dır. Benzer bir durum Türkiye için de geçerli. İstanbul Boğazı, iki kıtayı birbirine bağlar ve ülkenin topraklarının küçük bir kısmı (Trakya) Avrupa'da, büyük çoğunluğu ise Anadolu toprakları olarak Asya kıtasında bulunur. Bu ülkeler "Avrasya" olarak da tanımlanır ve kültürel, siyasi olarak hem Avrupa hem de Asya ile güçlü bağları vardır.

Kültürel ve Siyasi Bağlar vs. Coğrafya

Bazen ülkelerin Avrupa kıtasında olup olmamasını belirleyen tek şey coğrafya olmuyor. Kıbrıs örneğini düşünelim. Coğrafi olarak Asya kıtasına daha yakın olsa da, siyasi ve kültürel olarak Avrupa Birliği'nin tam üyesidir ve Avrupa konseyi gibi birçok Avrupa örgütünde yer alır. Bu nedenle çoğu zaman Avrupa ile birlikte anılır. Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan gibi Kafkas ülkeleri de bu gruba girer. Bu ülkeler, coğrafi olarak hem Asya hem de Avrupa sınırında yer alır ve uzun süredir Avrupa ile siyasi, ekonomik ve kültürel ilişkiler sürdürürler. Özellikle Gürcistan'ın Avrupa Konseyi gibi kuruluşlarda aktif rol alması, "Avrupa'da mı?" sorusunu akla getirir. Ancak coğrafi olarak büyük çoğunlukla Asya kıtasında kabul edilirler.

"Avrupa" Tanımının Esnekliği

Bu tür durumlarda "Avrupa" tanımının kendisi esneyebilir. Bazen siyasi ve kültürel birlikler, coğrafi sınırların önüne geçebilir. Bir ülkenin kendi kimliğini nasıl tanımladığı, uluslararası kuruluşlardaki konumu ve halkının genel eğilimleri de bu değerlendirmede rol oynar. Örneğin, Kazakistan gibi ülkelerin de küçük bir kısmı coğrafi olarak Avrupa'ya dahil edilse de, genellikle Orta Asya ülkesi olarak kabul edilir. Nüfusunun büyük çoğunluğu ve topraklarının ana kısmı Asya'dadır.

Özetle, Avrupa kıtasında yer alıp almadığını belirlerken sadece haritaya bakmak yetmeyebilir. Ülkenin coğrafi konumu, siyasi ve kültürel bağları gibi pek çok faktörü bir arada değerlendirmek gerekir. Bu da zaman zaman kafa karışıklığına yol açabilir ama bu karmaşa, Avrupa'nın ne kadar geniş ve çok yönlü bir kıta olduğunu da gösteriyor aslında.