Zatürre neden meydana gelir?

Zatürre, akciğerlerdeki hava keselerinin iltihaplanması sonucu ortaya çıkan ciddi bir solunum yolu enfeksiyonudur. Genellikle bakteri, virüs veya mantarların neden olduğu bu hastalık, her yaştan insanı etkileyebilir. Ancak bebekler, küçük çocuklar, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler zatürreye karşı daha savunmasızdır. Peki, zatürre neden meydana gelir ve bu risk faktörleri nelerdir?

Zatürrenin Başlıca Nedenleri

Zatürrenin en yaygın nedenleri arasında bakteriyel enfeksiyonlar bulunur. Streptococcus pneumoniae (pnömokok) bakterisi, yetişkinlerde görülen zatürre vakalarının büyük bir kısmından sorumludur. Bunun yanı sıra, Mycoplasma pneumoniae gibi atipik bakteriler de zatürreye yol açabilir. Bakteriyel zatürre genellikle ani başlangıçlıdır ve yüksek ateş, öksürük, balgam çıkarma gibi belirtilerle kendini gösterir.

Virüsler de zatürrenin önemli bir nedenidir. Özellikle grip (influenza) virüsü, soğuk algınlığı virüsleri (rhinovirus) ve respiratuar sinsityal virüs (RSV) gibi virüsler zatürreye neden olabilir. Viral zatürre genellikle daha hafif seyreder, ancak bazı durumlarda bakteriyel enfeksiyonlara zemin hazırlayabilir. Özellikle kış aylarında viral zatürre vakalarında artış görülür.

Zatürreye Yakalanma Riskini Artıran Faktörler

Bazı faktörler, kişilerin zatürreye yakalanma riskini artırabilir. Bunlardan en önemlileri arasında yaşlılık ve bebeklik dönemi yer alır. Bağışıklık sistemi henüz tam olarak gelişmemiş olan bebekler ve bağışıklık sistemi zayıflamış yaşlılar, zatürreye karşı daha hassastır. Kronik akciğer hastalıkları (KOAH, astım), kalp hastalıkları, diyabet ve böbrek yetmezliği gibi sağlık sorunları da zatürre riskini artırır. Sigara içmek, alkol kullanımı ve yetersiz beslenme de bağışıklık sistemini zayıflatarak zatürreye yakalanma olasılığını yükseltir.

Bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar (kortikosteroidler, kemoterapi ilaçları) kullanan veya HIV/AIDS gibi bağışıklık yetmezliği olan kişiler de zatürreye karşı daha savunmasızdır. Ayrıca, yutma güçlüğü olan veya uzun süreli yatarak tedavi gören hastalarda da zatürre riski artabilir. Bu durumlarda, ağızdaki veya midedeki bakterilerin akciğerlere kaçması (aspirasyon pnömonisi) zatürreye neden olabilir.

Zatürreden Korunma Yolları

Zatürreden korunmak için alınabilecek önlemler bulunmaktadır. En etkili yöntemlerden biri, zatürre aşıları yaptırmaktır. Pnömokok ve grip aşıları, zatürreye karşı önemli ölçüde koruma sağlar. Özellikle risk grubunda olan kişilerin aşılanması önerilir. El hijyenine dikkat etmek, sık sık elleri yıkamak ve kalabalık ortamlardan uzak durmak da enfeksiyon riskini azaltmaya yardımcı olur. Sigara içmemek, sağlıklı beslenmek ve düzenli egzersiz yapmak da bağışıklık sistemini güçlendirerek zatürreye karşı direnci artırır.

Zatürre, erken teşhis ve tedavi ile genellikle başarılı bir şekilde tedavi edilebilir. Ancak, özellikle risk grubunda olan kişilerde zatürre ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu nedenle, öksürük, ateş, nefes darlığı gibi belirtiler görüldüğünde vakit kaybetmeden bir doktora başvurmak önemlidir.