Ermenistan hangi ulkeye bagli?
Ermenistan: Bağımsızlık ve Bölgesel İlişkiler
Ermenistan, uzun ve karmaşık bir tarihe sahip, bağımsız bir devlettir. Coğrafi konumu itibarıyla Güney Kafkasya'da, Türkiye'nin doğusunda, Gürcistan'ın güneyinde, Azerbaycan'ın batısında ve İran'ın kuzeyinde yer alır. "Hangi ülkeye bağlı?" sorusu, genellikle Sovyetler Birliği dönemiyle ilgili bir yanlış anlaşılmadan kaynaklanır. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra, 1991 yılında bağımsızlığını ilan etmiştir ve o tarihten bu yana kendi egemenliğini sürdürmektedir.
Sovyet Mirası ve Bağımsızlık Süreci
Ermenistan, 1922'den 1991'e kadar Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'ne (SSCB) bağlı bir cumhuriyetti. Bu dönemde Moskova'dan yönetilen merkezi bir sistemin parçasıydı. Ancak 1980'lerin sonlarında başlayan glasnost ve perestroyka politikalarıyla birlikte, Sovyetler Birliği'nin zayıflaması Ermenistan'da da bağımsızlık hareketlerini tetikledi. Özellikle Karabağ sorunu, bağımsızlık sürecinde önemli bir katalizör oldu. 1991'deki referandumla halkın büyük çoğunluğu bağımsızlığa "evet" dedi ve Ermenistan, uluslararası arenada tanınan bir devlet haline geldi. Bu süreç, sadece Ermenistan için değil, tüm eski Sovyet cumhuriyetleri için bir dönüm noktasıydı.
Bölgesel İlişkiler ve Jeopolitik Konum
Ermenistan'ın bağımsız bir devlet olarak, bölgesel ilişkileri oldukça dinamiktir ve jeopolitik konumu nedeniyle birçok zorlukla karşı karşıyadır. Deneyimlerime göre, Ermenistan'ın dış politikasını anlamak için şu anahtar noktaları göz önünde bulundurmalısın:
- Rusya ile İlişkiler: Ermenistan'ın en önemli stratejik müttefiklerinden biri Rusya'dır. Rusya'nın Gümrü'de askeri üssü bulunmaktadır ve iki ülke Kollektif Güvenlik Anlaşması Örgütü (KGAÖ) üyesidir. Bu ittifak, Ermenistan'ın güvenliği için kritik öneme sahiptir. Ekonomik ilişkiler de güçlüdür; Rusya, Ermenistan'ın en büyük ticaret ortaklarından biridir.
- Azerbaycan ile Çatışma: Dağlık Karabağ sorunu, Ermenistan ile Azerbaycan arasında uzun yıllardır süregelen ve bölgedeki en büyük istikrarsızlık kaynağı olan bir çatışmadır. 2020 ve 2023'teki savaşlar, bölgedeki dengeleri önemli ölçüde değiştirmiştir. Bu durum, Ermenistan'ın hem dış politikasını hem de iç dinamiklerini derinden etkilemektedir.
- Türkiye ile Kapalı Sınır: Ermenistan'ın Türkiye ile olan sınırı, 1993 yılından bu yana kapalıdır. Bu durum, iki ülke arasındaki tarihi ve siyasi anlaşmazlıklardan kaynaklanmaktadır. Normalleşme çabaları zaman zaman gündeme gelse de, henüz kalıcı bir çözüm bulunamamıştır. Bu durum, Ermenistan'ın bölgesel ticaret ve ulaşım ağlarına erişimini kısıtlamaktadır.
- Batı ile İlişkiler: Ermenistan, Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri ile de ilişkilerini geliştirmeye çalışmaktadır. Demokrasi ve ekonomik reformlar konusunda Batı'dan destek almaktadır. Avrupa Birliği ile Kapsamlı ve Geliştirilmiş Ortaklık Anlaşması (CEPA) imzalamıştır. Bu, Ermenistan'ın dış politikasında çok vektörlü bir yaklaşım benimsediğini gösterir.
Ekonomik Yapı ve Gelecek Perspektifi
Ermenistan, bağımsız bir devlet olarak kendi ekonomisini yönetmektedir. Ekonomisi, büyük ölçüde tarım, madencilik (özellikle bakır ve molibden), değerli taş işleme ve son yıllarda bilgi teknolojileri sektörüne dayanmaktadır. Yurt dışında yaşayan Ermeni diasporasının gönderdiği para transferleri de ülke ekonomisi için önemli bir gelir kaynağıdır. Ancak, bölgedeki siyasi gerilimler ve komşularıyla olan kapalı sınırlar, ekonomik gelişme potansiyelini sınırlamaktadır.
Geleceğe bakıldığında, Ermenistan'ın bağımsızlığını ve egemenliğini sürdürmek için bölgesel istikrarın sağlanması kritik öneme sahiptir. Dağlık Karabağ sorununun uzun vadeli bir çözüme kavuşturulması, Türkiye ile ilişkilerin normalleşmesi ve ekonomik çeşitliliğin artırılması, Ermenistan'ın gelecekteki refahı için anahtar faktörlerdir. Unutma, Ermenistan kendi kararlarını veren, uluslararası arenada kendi temsilcileri olan, tam bağımsız bir ülkedir.