Gümrü Antlaşması neyin sonucunda imzalandı?

Gümrü Antlaşması, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) hükümeti ile Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti arasında 3 Aralık 1920 tarihinde imzalanmış bir barış antlaşmasıdır. Bu antlaşma, Türk Kurtuluş Savaşı'nın Doğu Cephesi'nde kazanılan zaferin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır ve her iki ülke için de önemli bir dönüm noktası olmuştur. Antlaşmanın imzalanmasına yol açan olayları ve antlaşmanın içeriğini daha yakından inceleyelim.

Gümrü Antlaşması'na Giden Süreç

Gümrü Antlaşması'nın imzalanmasına giden süreç, I. Dünya Savaşı'nın ardından Osmanlı İmparatorluğu'nun zayıflamasıyla başlar. Bu dönemde, Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti bağımsızlığını ilan etmiş ve Osmanlı topraklarında hak iddia etmeye başlamıştır. Doğu Anadolu Bölgesi'nde yaşanan toprak anlaşmazlıkları ve çatışmalar, bölgedeki gerilimi tırmandırmıştır.

TBMM hükümeti, bu durumu bir tehdit olarak algılamış ve Doğu Cephesi'nde Ermeni güçlerine karşı askeri harekata başlamıştır. Kazım Karabekir komutasındaki Türk ordusu, kısa sürede Ermeni ordusunu yenilgiye uğratmış ve Ermenistan'ın önemli şehirlerini ele geçirmiştir. Bu askeri başarı, Ermenistan'ı barış masasına oturmaya zorlamış ve Gümrü Antlaşması'nın imzalanmasının önünü açmıştır.

Gümrü Antlaşması'nın Temel Maddeleri

Gümrü Antlaşması, her iki ülke için de önemli sonuçlar doğurmuştur. Antlaşmanın temel maddeleri şunlardır:

• Ermenistan, Türkiye'nin Doğu Anadolu'daki toprak iddialarından vazgeçmiştir.
• Kars, Ardahan ve Artvin, Türkiye'ye bırakılmıştır.
• Ermenistan ordusu, belirli bir sayıya indirilmiştir.
• Türkiye, Ermenistan'a askeri yardımda bulunmayı taahhüt etmiştir.

Bu maddeler, Türkiye'nin Doğu Cephesi'ndeki güvenliğini sağlamış ve TBMM hükümetinin otoritesini pekiştirmiştir. Ancak, antlaşma uzun ömürlü olmamıştır. Aynı yıl içerisinde Ermenistan'da Sovyet rejimi kurulmuş ve Gümrü Antlaşması geçerliliğini yitirmiştir. Daha sonra imzalanan Moskova ve Kars Antlaşmaları ile bölgedeki sınırlar yeniden çizilmiştir.

Antlaşmanın Tarihi Önemi

Gümrü Antlaşması, TBMM hükümetinin imzaladığı ilk uluslararası antlaşma olması açısından büyük önem taşır. Bu antlaşma, Türk Kurtuluş Savaşı'nın başarıya ulaşmasında önemli bir rol oynamış ve Türkiye'nin uluslararası arenada tanınmasına katkı sağlamıştır. Ayrıca, antlaşma, Türkiye'nin Doğu sınırlarının belirlenmesinde bir dönüm noktası olmuştur ve bu sınırlar, daha sonra imzalanan antlaşmalarla da büyük ölçüde korunmuştur.

Gümrü Antlaşması, kısa ömürlü olmasına rağmen, Türk Kurtuluş Savaşı'nın önemli bir aşamasını temsil eder ve Türkiye'nin uluslararası ilişkiler tarihinde önemli bir yere sahiptir. Bu antlaşma, Türkiye'nin bağımsızlık mücadelesindeki kararlılığını ve diplomatik başarılarını göstermesi açısından da önemlidir.