🗞️ Manisa Haber

Özel isme gelen ekler nasıl yazılır?

14 Haziran 2025 Manisa Haber

Özel İsimlere Gelen Ekler: Kafa Karışıklığına Son!

Merhaba! Özel isimlere ek gelirken neden durup iki kere düşündüğümüzü biliyorum. Dil bilgisi kuralları bazen kafa karıştırıcı olabiliyor, değil mi? Ama aslında bu işin altın kuralları var ve onları öğrendiğinde hiç de zorlanmayacaksın. Deneyimlerime göre, bu konudaki en sık yapılan hatalar ve doğru uygulamalar üzerine konuşalım.

Özel isimlere gelen çekim ekleri ve iyelik ekleri, ismin son harfine göre ses uyumu prensibine göre şekillenir. En çok takılan nokta da "k" harfinin "ğ"ye dönmesi veya kesme işareti kullanımı.

  1. Kesme İşareti Kullanımı: Ne Zaman Lazım, Ne Zaman Değil?

Bu en can alıcı nokta! Özel isimlere gelen iyelik, durum ve bildirme eklerinden sonra kesme işareti kullanılır. Bu, isimle ekin ayrı olduğunu ve eklerin isimden türediğini gösterir.

  • Örnekler:
  • Ankara'ya gittim. (Durum eki)
  • Ayşe'nin çantası. (İyelik eki)
  • Bu kitap Mehmet'tir. (Bildirme eki)
  • Türkiye'de gezdik. (Durum eki)

Ancak, dikkat etmen gereken bir nokta var: Belirli bir tarihi belirten ay ve gün adlarına gelen eklerden sonra da kesme işareti kullanırız. Mesela;

  • 23 Nisan'da kutladık.
  • 19 Mayıs'ta başladı.

Peki, ne zaman kullanmıyoruz? İşte burası önemli: Özel isimlere gelen yapım eklerinden sonra kesme işareti gelmez. Bunlar, ismin anlamını değiştiren veya başka bir kelime türüne çeviren eklerdir.

  • Örnekler:
  • Türkçe (Türk + çe - yapım eki)
  • İngilizcede (İngiliz + ce - yapım eki)
  • Atatürkçülük (Atatürk + çülük - yapım eki)
  • Müslümanlık (Müslüman + lık - yapım eki)

Unutma, özel isimlerin çoğul eki "-lar, -ler" ile birlikte kullanıldığında kesme işareti gelmez.

  • Örnek:
  • Türkler (Doğru)
  • Türk'ler (Yanlış)
  • Almanlar (Doğru)
  • Alman'lar (Yanlış)

  1. "K" Harfinin "Ğ"ye Dönüşmesi: Ses Olayı mı, Kural mı?

Bazen özel isimlerin sonundaki "k" harfi, kendisinden sonra gelen ünlü ile başlayan bir ek aldığında "ğ"ye dönüşür. Bu, bir ses olayıdır ve kural gibi düşünülür.

  • Örnekler:
  • Burak -> Burak'a (Yanlış)
  • Burak -> Buraka (Doğru, çünkü "k" yumuşamış)
  • Köpek -> Köpeki (Köpeği)
  • Kitap -> Kitabı (Kitabı)

Bu durum, genellikle kısa heceli ve sonu "k" ile biten özel isimlerde görülür. Ancak istisnaları da vardır, o yüzden ezberlemek yerine pratik yapmak en iyisi. Bir kelimeyi söylerken kulağına nasıl geliyorsa, genellikle öyledir. Örneğin, "Koçak" dediğinde "Koçak'a" şeklinde yazmak daha doğrudur, çünkü "k" yumuşamıyor.

  1. Kurum, Kuruluş ve Kitap Adlarına Gelen Ekler

Kurum, kuruluş, gazete, dergi, kitap, kanun gibi özel isimlere gelen ekler de aynı şekilde kesme işareti ile ayrılır.

  • Örnekler:
  • Türk Dil Kurumu'nun yayınları.
  • Milli Eğitim Bakanlığı'na başvurdu.
  • Sabah Gazetesi'ni okudu.
  • "Sefiller"i beğendi.

Bu kurallar gerçekten de dili daha doğru kullanmana yardımcı oluyor. Biraz dikkatle ve bol pratikle bu konuyu tamamen kavrayabilirsin. Özellikle yazarken, bir kez daha gözden geçirmen, olası hataları önleyecektir.