İskemi ne demek, tıp?

Tıp literatüründe sıkça karşılaşılan bir terim olan iskemi, vücudun bir bölgesine yeterli kan akışının sağlanamaması durumunu ifade eder. Bu durum, o bölgedeki hücrelerin ihtiyaç duyduğu oksijen ve besin maddelerinden mahrum kalmasına ve dolayısıyla fonksiyon bozukluklarına yol açabilir. İskemi, ani başlangıçlı (akut) olabileceği gibi, yavaş yavaş gelişen (kronik) bir süreç de olabilir. Her iki durumda da, erken teşhis ve tedavi büyük önem taşır.

İskemi Neden Oluşur?

İskemiye yol açan birçok farklı faktör bulunmaktadır. En sık rastlanan nedenlerden biri, atardamarların daralması veya tıkanmasıdır. Bu durum genellikle ateroskleroz (damar sertliği) sonucu ortaya çıkar. Aterosklerozda, damar duvarlarında plak adı verilen yağlı birikintiler oluşur ve bu plaklar zamanla damar çapını daraltarak kan akışını engeller. Diğer nedenler arasında kan pıhtıları (tromboz veya emboli), damar iltihapları (vaskülit), dışarıdan gelen baskılar (örneğin tümörler) ve travmalar sayılabilir.

Bunlara ek olarak, bazı sistemik hastalıklar da iskemi riskini artırabilir. Örneğin, diyabet (şeker hastalığı), yüksek tansiyon (hipertansiyon) ve yüksek kolesterol, damar hasarına yol açarak iskemiye zemin hazırlayabilir. Sigara kullanımı da damar sağlığını olumsuz etkileyerek iskemi riskini önemli ölçüde artırır.

İskeminin Belirtileri Nelerdir?

İskeminin belirtileri, etkilenen bölgeye ve iskeminin şiddetine göre değişiklik gösterir. Örneğin, kalp kasında (miyokard) iskemi meydana gelmesi durumunda göğüs ağrısı (anjina pektoris) sıkça görülür. Bacaklarda iskemi ise yürüme sırasında bacak ağrısına (kladikasyo intermittens) neden olabilir. Beyinde iskemi (inme) durumunda ise konuşma bozukluğu, felç, görme kaybı gibi nörolojik belirtiler ortaya çıkabilir. Bağırsaklarda iskemi karın ağrısı, bulantı, kusma ve kanlı dışkılamaya yol açabilir.

Belirtilerin şiddeti de iskeminin derecesine bağlıdır. Hafif iskemi durumlarında belirtiler hafif ve geçici olabilirken, şiddetli iskemi durumlarında doku hasarı ve organ yetmezliği gibi ciddi sonuçlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle, iskemi şüphesi olan kişilerin vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurması önemlidir.

İskemi Nasıl Teşhis Edilir ve Tedavi Edilir?

İskemi teşhisi, hastanın öyküsü, fizik muayene ve çeşitli tanı yöntemleri ile konulur. Fizik muayenede, etkilenen bölgedeki nabızların kontrol edilmesi, cilt renginin ve sıcaklığının değerlendirilmesi önemlidir. Tanı yöntemleri arasında EKG (elektrokardiyografi), anjiyografi, Doppler ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans görüntüleme (MRG) sayılabilir. Bu yöntemler sayesinde damarlardaki tıkanıklıklar veya daralmalar tespit edilebilir ve iskeminin nedeni belirlenebilir.

İskemi tedavisi, iskeminin nedenine, şiddetine ve etkilenen bölgeye göre değişiklik gösterir. Tedavi yöntemleri arasında ilaç tedavisi, anjiyoplasti (balonla damar genişletme), stent yerleştirme ve cerrahi bypass ameliyatları yer alır. İlaç tedavisi genellikle kan sulandırıcılar, kolesterol düşürücüler ve tansiyon düzenleyiciler gibi ilaçları içerir. Anjiyoplasti ve stent yerleştirme, damar içindeki tıkanıklıkları açmaya yönelik minimal invaziv yöntemlerdir. Cerrahi bypass ameliyatları ise tıkalı damarın etrafından yeni bir damar oluşturarak kan akışını sağlamayı amaçlar.

İskemi, vücudun farklı bölgelerinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen bir durumdur. Erken teşhis ve uygun tedavi ile iskeminin olumsuz etkileri azaltılabilir ve hastaların yaşam kalitesi artırılabilir. Unutmayın, risk faktörlerini kontrol altında tutmak ve sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek, iskemi riskini azaltmanın en etkili yollarından biridir.