Kadınlarda hormon testi ne zaman yapılmalı?
Kadınlarda Hormon Testi Ne Zaman Yapılmalı?
Kadınlarda hormon testleri, hayatın farklı evrelerinde ve çeşitli şikayetlerde bize yol gösteren önemli bir araç. Deneyimlerime göre, bu testlerin ne zaman ve neden yapıldığını bilmek, sağlığımızla ilgili daha bilinçli kararlar almamızı sağlıyor.
Adet Döngüsünün Belirli Zamanlarında Yapılması Gereken Testler
Bazı hormonların seviyeleri adet döngüsüne göre önemli ölçüde değişiklik gösterir. Bu nedenle, doğru sonuçlar alabilmek için bu hormonların belirli günlerde ölçülmesi kritik. En sık karşılaştığımız örneklerden biri kadınlık hormonları (östrojen ve progesteron) ve yumurtlama hormonu (LH). Genellikle adet döngüsünün
bu hormonlara bakılır. Bu, yumurtlama öncesi bazal seviyeleri görmek için ideal bir zaman. Örneğin, polikistik over sendromu (PCOS) gibi durumlarda LH seviyesinin yüksekliği erken dönemde fark edilebilir. Adet gecikmesi veya düzensizliği şikayetleriniz varsa, doktorunuz döngünüzün farklı zamanlarında da testler isteyebilir.
Tiroid hormonları (TSH, T3, T4) ise adet döngüsünden bağımsız olarak istenen testlerdendir. Tiroid bezinin düzensiz çalışması, adet düzensizliğinden kilo alıp vermeye, saç dökülmesinden yorgunluğa kadar pek çok şikayete neden olabilir. Bu testleri yaptırmak için özel bir gün beklemenize gerek yoktur.
Kısırlık ve Gebelik İsteyen Kadınlarda Hormon Testleri
Eğer bir yıldır düzenli ve korunmasız cinsel ilişkiye rağmen gebelik oluşmuyorsa, kısırlık araştırması kapsamında çeşitli hormon testleri yapılır. Bu testler, yumurtlama olup olmadığını, yumurta kalitesini ve gebeliği destekleyen hormonların yeterli olup olmadığını anlamamıza yardımcı olur. Bahsettiğim gibi FSH, LH, östradiol gibi hormonların adet döngüsünün başında ölçülmesi önemlidir. Ayrıca prolaktin hormonu da süt üretimiyle ilgili olsa da kısırlıkta önemli bir rol oynar ve genellikle günün belirli bir saatinde (sabahları) alınması önerilir. AMH (Anti-Müllerian Hormon) ise yumurtalık rezervini gösteren ve adet döngüsünün herhangi bir gününde bakılabilen bir testtir. Örneğin, AMH seviyesinin 1 ng/mL'nin altında olması, yumurtalık rezervinde azalma olduğuna işaret edebilir.
Menopoz Döneminde ve Menopoz Öncesi Hormon Testleri
Kadınlarda menopoz ile birlikte östrojen seviyelerinde belirgin bir düşüş yaşanır. Adetleriniz kesildikten sonra veya menopoza yaklaştığınızı hissettiğinizde (örneğin, sıcak basması, gece terlemeleri, vajinal kuruluk gibi belirtilerle), FSH ve östradiol seviyelerine bakılması menopoz tanısına yardımcı olur. Menopozda FSH seviyesi genellikle 30-40 mIU/mL'nin üzerine çıkar ve östradiol seviyesi düşer. Bu testler, hormon replasman tedavisi düşünüldüğünde de temel oluşturur.
Diğer Yaygın Şikayetlerde Hormon Testleri
Adet düzensizlikleri, aşırı tüylenme (hirsutizm), akne, ani kilo değişiklikleri, depresyon veya libido kaybı gibi durumlarda da doktorunuz size özel hormon testleri isteyebilir. Bunlar arasında androjenler (testosteron, DHEA-S), kortizol (stres hormonu) ve yine tiroid hormonları yer alabilir. Örneğin, erkeklik hormonlarındaki artış, PCOS'un bir belirtisi olabilir ve bu durum tüylenme, akne gibi sorunlara yol açar. Kortizol seviyesinin yüksekliği, uzun süreli stresin vücuttaki etkilerini gösterebilir.
Pratik İpuçları ve Öneriler
- Doktorunuzla İletişimde Kalın: Hangi testlerin sizin için gerekli olduğunu ve ne zaman yapılması gerektiğini en iyi doktorunuz bilir. Şikayetlerinizi açıkça anlatın.
- Test Tarihlerini Not Alın: Adet döngünüzü takip ederek doktorunuza doğru bilgiyi vermeniz, test sonuçlarının doğruluğu açısından önemlidir.
- Aç Karnına Testler: Bazı hormon testleri (örneğin, açlık kan şekeri ile birlikte bakılacaksa) aç karnına yapılmalıdır. Doktorunuzun bu konudaki talimatlarına uyun.
- Kullandığınız İlaçları Bildirin: Bazı ilaçlar hormon seviyelerini etkileyebilir. Kullandığınız tüm ilaçları doktorunuza bildirin.
- Stresten Uzak Durmaya Çalışın: Stres, bazı hormon seviyelerini etkileyebilir. Test öncesi mümkün olduğunca sakin kalmaya özen gösterin.