Dinen mezar nasıl olmalı?
Dinen Mezar Nasıl Olmalı?
Dinen mezarın nasıl olması gerektiği konusu, aslında ölümden sonraki yaşamla ilgili bir hazırlık, bir bilinç meselesidir. Bu konuya yaklaşırken, dini kaynaklara ve Müslümanların bu konudaki pratiklerine bakmak en doğrusudur. Deneyimlerime göre, bu mesele çoğunlukla mezarın kendisinden çok, oraya defnedilen kişinin geride bıraktığı mirasa ve sevdiklerinin ona olan duasınadır. Ancak, mezarın fiziksel özelliklerine dair de bazı esaslar vardır.
Mezarın Fiziksel Özellikleri ve Dini İlkeler
İslam'a göre mezar, ölünün toprağa kavuştuğu ve kıyamete kadar bekleyeceği bir yerdir. Bu nedenle, mezarın temel prensibi gizlilik ve saygıdır. Bir mezarın mutlaka şu özelliklere sahip olması gerekir:
- Yerden Yüksekliği: Mezarların, toprağın akışını engellemek ve hayvanlar tarafından kazılmasını önlemek amacıyla, yerden bir karış (yaklaşık 30-40 cm) kadar yüksek olması sünnettir. Bu yükseklik, hem mezarı belirginleştirir hem de üzerine basılmasını engeller. Aşırı yüksek ve gösterişli mezarlar, İslam'ın tevazu prensibiyle çelişir.
- Genişlik ve Derinlik: Mezarın derinliği, ölünün hem görünmemesini hem de kokusunun yayılmamasına yetecek kadar olmalıdır. Genel kabul gören derinlik, ölünün en az bir insan boyu (yaklaşık 1.5 - 1.7 metre) kadar gömülebilmesidir. Genişliği ise ölünün rahatça yerleştirilebileceği kadar olmalıdır.
- Yön: Vefat eden kişi, cenaze namazı kılındıktan sonra, kıbleye doğru olarak kabre konulur. Yani, yüzü ve göğsü kıbleye çevrilmiş şekilde toprağa verilir. Bu, Allah'a olan yönelişin bir simgesidir. Mezar taşı da bu yönü işaret edecek şekilde yerleştirilir.
- Malzeme ve İnşaat: Mezarın içine veya üzerine heykel, kabartma, resim gibi canlıların tasvir edildiği objeler koymak mekruhtur (dinen hoş görülmez). Beton veya mermerden yapılan ve mezarı tamamen kapatan kasalar yerine, genellikle topraktan bir tümülüs (mezar tümülüsü) veya en fazla bir hat oluşturacak şekilde taş veya ahşap kullanımı tercih edilir. Bu, hem tabiata uygunluk hem de sadelik açısından önemlidir.
Mezar Taşı ve Üzerindeki Yazılar
Mezar taşının amacı, merhumu tanımak ve unutmamak, aynı zamanda üzerine dua edilmesini sağlamaktır. Bu nedenle, mezar taşında bulunması gerekenler şunlardır:
- İsim ve Soyisim: Kişinin kimliğini belirten en temel unsurdur.
- Doğum ve Vefat Tarihleri: Merhumun ömrünü belirten bilgilerdir. Hicri ve miladi takvim birlikte yazılabilir.
- Ayet-i Kerimeler veya Hadis-i Şerifler: Mezar taşında Kur'an-ı Kerim'den kısa ayetler (örneğin, "Her nefis ölümü tadıcıdır" - Enbiya Suresi
- Ayet) veya Peygamber Efendimiz'in (sav) cenaze ve ölümle ilgili hadisleri yer alabilir. Ancak, bu ayetlerin veya hadislerin anlamının doğru aktarıldığından emin olmak önemlidir.
- Vakıf Olunması Gereken Nokta: Mezar taşlarında gösterişten kaçınılmalıdır. Aşırı süslü, heybetli veya farklı inançlara ait semboller barındıran mezar taşları, İslam'ın tevazu ve birlik prensibiyle bağdaşmaz. Basit ve anlaşılır bir yazı, en doğru olanıdır.
Topraktan Yapılan Mezarın Önemi ve Alternatifler
İslam'da asıl olan, topraktan yaratılıp tekrar toprağa dönme prensibidir. Bu nedenle, toprakla örtülü, doğal bir mezar en temel ve samimi olandır. Deneyimlerime göre, bazı bölgelerde görülen, mezarı tamamen betonla kapatıp üzerine çini veya seramik döşeyen uygulamalar, dini prensiplerle pek uyumlu değildir. Bu tür uygulamalar, aslında mezarı daha kalıcı ve gösterişli hale getirme gayesi güder.
Nitekim, Peygamber Efendimiz'in (sav) mezarının üzerine herhangi bir taş konulmadığı, sadece bir işaret olarak küçük bir taş konulduğu rivayet edilir. Bu da basitliğin ve sadeliğin önemini gösterir. Eğer bir mezarın korunması gerekiyorsa, bunu sağlayan daha sade ve dini hassasiyetlere uygun yöntemler de vardır. Örneğin, topraktan hafifçe yükseltilmiş bir toprak tümülüsü veya sadece basit bir tahta direk kullanmak gibi. Önemli olan, mezarın bir anıt gibi değil, bir huzur ve dua mekanı gibi düşünülmesidir.
Sizin için de bu dini hassasiyetleri göz önünde bulundurarak, hem merhumun anısını yaşatacak hem de dini kurallara uygun bir kabir düzenlemesi yapmak önemlidir. Merhum için en güzel miras, geride bıraktığı iyi ameller, sevenlerinin duaları ve ilim yaymasıdır. Mezar da bu manevi yolculuğun bir durağıdır.